Léxico galego 1ª ev.

Clasificado en Otras materias

Escrito el en gallego con un tamaño de 7,58 KB

Sinonimia:palabra que tiene el mismo significado. (bagoa,lagrima;pena,magoa;comprar,mercar;tepedo,morno)
Polisemia:cando teñen varios significados(acordar:traer a memoria, espertar,chegar a un acordo)
Homonimia:2palbras tienen el mismo significnte pero disitito significado: pena(mágoa) pena(rocha) ou doce(dulzura) doce(numeral).

Antonimia: cando se establece unha relacion de oposicion. frio/quente.grande/pequeno.dia/noite.

Cmpo semantico:conjunto d palabras que comparten trazos semanticos q son las unidads significtivas minimas(asento:cadeira, sofa,banco,tallo)
Hiponimia e hiperonimia: son as relacions de significado que se establecen entre os termos dun campo semantico e un termo mais xenerico.(flor:margarita,pnsamento,roza,cravel...) son hiponims do termo xenerico flor, que e o seu hiperonimo. (paxaros:corrizo,pardal,paporrubio,xilgaro,canario/asento: cadeira, banco, tallo, sofa...) Os hiponimos relativos a un mesmo hiperonimo son cohiponimos entre si.
Prefixos: son morfemas derivativos qe se antepoñen ao lexema para formar palabras novas. pre (anterioridade) post (posterioridade).

Prefixos de origen latina: a ad (aproximacion/direccion) con com co(contiguidade ou campañia) circun(arredor de) in im i(negacion privacion) sub su so (inferioridade) ultra(posicion mais ala de)
Prexifos de origen griega: a(negacion privacion) anti (posicion contraria) hiper(posicion superrioro, exceso) hipo(posicion inferior,escaseza) macaro(tamaño superior) micro(tamaño inferior) orto(correcto) sin sim(simultanidad, compañia) tele(lonxe)
Sufixos alterativos: iño iña/ elo ela(ciudadela, portela)/ ella ello(cortello, pelello)/ ete eta(banqueta, caseta)((diminutivos)) on ona(zapaton, casona) azo aza(librazo, festaza)(aumententivos) acho acha(coiracho, riacho) allo alla(escumallo, xentalla) echo echa(gordecho, bolecha) ote ota(mozote, librote) ((despectivos))
los sufijos alterativos pueden facer referancia al tamaño de desginado pero porlo regulta afectan a altercion semanticas mas impresicas cmo matrices afectivos, despectivmos, enfaticos ou intensificadores.

Sufixos derivativos: os sufixos poden dar lugar a un novo sustantivo con distinto significado do da palabra base: faba+aba/lider+ado/escordar+ura/aparcar+doiro/teito+ume/gando+eiro/nobre+eza/crecer+mento. Ou formadores de adxetivos: verniz+ado/cultura+al/lugo+esa/escorregar+diza/bruto+an/falar+ante.
Patrimoniales:-KT-=-it-/-N-,-L-,-B-,-V-,-D-,-G-  intervocalicossuprimense/PeTaKa(culto)=BoDeGa(patrimonial)/PL-,CL-,FL-=ch-. exemplos: alumar, artello, chaga, chama, chan, chantar, chavella, cheirar, cheo, chorar, cobado, creto,dereito,enteiro,luar,ouro rella, xear xenro.
semicultas:PL-=pr- PL-=ch- :artigo, caravilla, cravo, crego, praga, preamar, regra.
cultismos: iluminar, articular, flamixero,plano,planta, clavicula,clero,pleno,implorar,cubito,credito,director,itegro,lunar, aurifero, regular, conxelar, xeneralidade.



Familias lexicas irregulares

-artigo, artello, artellar, articular, articulacion...

-cadea, encaderar, concatenar, concatenacion, catenaria...

-chamar, chamada, chamador, clamar, clamor, reclamar, proclama...

-chave, chaveiro, chavella, chaveta, clave, clavicémbalo, clavícula...

-chousa, choer, claustro, claustrofobia, clausura, clausurar...

-leite, leiteira, aleitar, lacteo, lactancia, lactosa...

-ler, lenda, leccion, ilexible, lector, lectura...

-nacer, nado, nadal e natal, natalicio, nacemento, nacenza, natividade, nativo, innato...

-pausa, pausado, pouso, pousar, pousada, repousar, repouso, apousento...

-segredo, secreto, secretario, secretaria, secretismo...

-sono, soneca, somnambulo, somnambulismo, somnifero, insomne, insomnio...

-vontade, voluntario, voluntarioso, voluntariado...

LENGUA ESTANDAR O DESVIACIONES
Hipergalegismos ou diferencialismos:

-Sepresion de n o l intervocalico: escea,ordear, abandoar, condear.
-Reducion de ditongos: ambente, conscente, inconvinte.
-Alteracion de sufixos: human, urban mediciña sinceiro, primaveira.
-Alteracion de consonantes o de grupos consannticos: refrexo,hino,simpre,direicion,ausoluto,iñorante.
Vulgarismos:

-Asimilacion y disimilacion vocalicas: harmonizacion(anduriña, pidir), labializacion (lovar,somana)disimilacion (miñá, telefano)
-Adicions ou supresion de fonemas: protese(amoto, arradio), epentese(a ialma, ademirar), sincope(vran, spranza), paragoxe(mullere, facere),apocope (virtú,verdá)
-Metateses:(probe, Calros).
-Reduccion ou vocalizacion de grupos consantanticos : (aito,aluno, perfeuto, inorante)
Arcaismos:[galego modeno](conquerir por conseguir/vegada por vez/tiduo por titulo)(cibdade, nascer, coor, door...)

Lusismos: [portugal]até(ata), sul(sur), simplesmente, próprio, ponta(punta), rexistar(rexistrar), cais(cales) úteis, governo, povo, sem, vozes.

Dialectalismos:[determinadas areas] pantalois, ran, curman, naris...

PRESTAMOS:

-Ingles: hobby, zoom, whisky, surf, sanwich...

-Frances: suite, complot, ballet...

-Italiano: allegro, adagio, graffiti, pizza...

-Japones: karaoke, karate...

FRASES FEITAS

-estar forte, san: estar coma un buxo, coma un carballo...

-rapido: coma un lostrego, raio...

-ser listo: listo coma un allo...

-non ter cartos: non ter un can, andar a miñoa...

-buscar o proveito propio: varrer para a casa...

-ter o mando: cortar o bacallau, ter a vara e a besta.

Entradas relacionadas: