Examen de Biogeo

Digestio sistema:bi funtzio ditu, elikagaiak digeritzea eta nutrienteak eta ura xurgatzea.Organoak eta atalak:digestio-hodiak eta guruin erantsiek osatzen dute.Digestio hodia:10 edo 12 metroko luzera bi muturretan irekia haien parte dira ahoa,faringea,hestegorria, urdaila, heste meharra,hestelodia eta uzkia.GuruinErantsiak:digestio hodian daude, listu guruinak area eta gibela.Digestioa: maskatzea elikagaiak hortz haginen bitartez xheaxtea eta birrintzea da; Listuatzea elikagai horien zatiak listuarekin nahastea da. Mingainaren mugimenduek listuztatzen laguntzen dute. prozezu horien emaitzaelikadura-boloa da, Irensketa elikadura-boloa ahotik urdailera pasatzea da, ondoren boloak hesegorriaren eta urdailaren muskulu bat zeharkatu behar du, muskulu hori substantzien erregulatzea du helburu. Urdaileko digestioa hau mugitu egiten da, haren guruinek urdail-uria izeneko substantzia korrosiboa jariatzen du, prozezu honetan elikadura boloa kimo bihurtzen da . Hesteko Digestioa: hiru urin motari esker egiten da, area-urina, behazuna eta heste-urina. Xurgatze fasean nutrienteak heste-pareta zeharkatzen dute eta odolera doaz. digeritu eza diren hondarrak aurrera jariatzen dute eta gorozki moduan uzkitik ateratzen dira. Arnas sistema:bi funtzio ditu, organismoan oxigenoa sartzea eta karbono dioxidoa kamporatzea.Organoak eta atalak: Arnasbideak aireak zeharkatzen dituen hodi-formako organoak dira. Arnasbiden parte dira sudur hodiak,faringea,laringea,trakea,bronkio eta bronkioloak Birikiakzaku formako bi organo dira, belaki-itxurakoak, eta eta bronkio bakoutzaren beheko muturrean kokatuak. bronkiolos eta milaka birikia-albeoloz osatuta.Pleuraizeneko bi mintzek birikiak urratu edo marruzkatu daitezen eragozten du, sahietz hezurrak eta bularhezurrak birikiak babesten dituen kaxa toraxioa da, birikiak batera mugitzen dira, hala erin dezakete malguak direlako, sahiests arteko muskuluen eta diafragmaren mugimenduari esker.Arnasketa:sudur hobietan sartzen den airea iragazi egiten da, aireak daramatzan partikulak ileetan eta mukietan geratzen dira. sudur hobietako paretak estaltzen dituen mukia ukitzean airea epeldu egiten da, jarraian airea faringera eta laringera pasatzen da trakien bidz bronkioetan zartzen da, bronkioetatik bronkioloetara eta horietatik birikia-albeoloetara doa. Albeoloetan gas trukaketa gertatzen da, aldi berean, zelulek sortu duten karbono dioxidoa odolak birikietaraino garraiatzen du.Zirkulazio sistema:hiru funtzio ditu, nutrienteak eta oxigenoa zelula guztietara banatzea, zelulak sortutako hondakinek biltzea eta kamporatzea eta hormonak garraiatzea eta elementu zelularrak zirkulatzea.Orhanoak eta atalak: Bihotzaukabilaren tamainako organo gihartsu bat da, bib birikien artean dago, lau barrunbe ditu, aurikulakbentrikulal balbula mitrala eta balbula trikuspidea, eta hiru ehun geruza ditu, perikardioa miokardioa eta endokarioa. Odola odol-hodietan zehar dabil, tamainu askotakoak daude, arteriak, bihotzetik ateratzen diren hodiek, alegia, odola gorputz osora banatzen dute. Zainak, berriz, odola bihotzara bueltan dakarten hodiak dira. arterioloak: arterien adardurak dira, diametro txikiagokoa. beunak zaien adardurak dira. kapilarrak arterioloen eta beunen adardurak dira, oso pareta mehekoak. Odola:plazmaz eta elementu zelularrez osatuta dago. Plasma: likidoa da, Elementu zelularrak: eritrozitoak, lekuozitoak eta eta tronbozitoak dira.

Bihotzaren mugimenduak: bi mugimendu daude, sistole eta diastole  diastole mugimenduan egitean sarbidea irekitzen diote kaba eta birikia-zainetatik datorren odolari. bentrikuluek eta sistole mugimendua egiten dute, balbula mitrala eta eta trikuspide itxita daude. Siastole mugimendua egitean uzkurtu egiten da barruan duten odola bentrikuluetara paratzen dute aldi berean bentrikuluek diastole mugimendua egiten dute  balbula mitrala eta eta trikuspide irekita daude. Iraitze sistema: odolak zelularen metabolismoaren ondorioz sortzen diren hondakinak biltzea eta garraiatzen ditu. hondakinak kamporatzea da iraitze sistemaren helburu. Organoak eta atalak: Gernu-aparatua: giltzurrunek eta gernu-bideek osatzen dute. Giltzurruna: gerriaren gainean eta bizkarrezurraren alde batean daude, bi dira, odola iragatzen dute, emaitza gernua da. Gernu-bideeak: gernua bidertzen eta atxikitzen dute, gorputzetik kamporatzen den unera arte. Gernu-bideen atalak ureterrak,maskuria eta uretra dira. Ureterra: gernua maskuraino eramaten duten bi hodi dira, bakoitza giltzurrun batetik aterata. Maskuria: ureterren amaieran dagoen organo bat da. hor, organismoak ekoizten duen gernua biltzen da. Uretra hodi formako organo bat da, maskuriatik ateratzen dena. esfinter baten bidez irekitzen da kampoaldera, gernua hortik aterata. Gernua non eratzen den:  giltzurruna milloi bat nefrona ditu. egitura txiki horien eginkizuna odola iragaztea da eta gernua sortzea da,  nefrona bakoitzak di elementu ditu, Giltzurrun-glomerlua eta Giltzurrun tubulu bat. ododla glomerulan iraitzita, urak hainbat substantziak osatutako nahaste bat prestatzen da bowmanen kapsulan, hori giltzurrun-tubulutik irten da, eta oraindik aprobetxa daitezkeen uraren substantzia parte handia xurgatzen da, beste substantzia batzuk odol-kapilarretatik nefroen tubuluetara iraitzen dira zuzenean, hondakinak eta uraren zati bar gernua, ureterretara bidaltzen dira. Ureterren bitartez gernua maskuriantz doa eta handik uretrean zehar kampora.