PALTON (ontologia)

PLATON? BIZITZA?sokratesen ikaslea eta aristotelesen irakaslea. politikarako saletasuna sokratesen heriotza sortu zion. demokraziak sokrates zigortu, horregatik platonen filososiaren helburua sistema politiko justu bat sortzea. platonen ustez sistema politiko baten helburua hiritarren zoriontsua izan behar dela. horretarako erralitatea aztertu: metafisika(gizartearen t), antropologia (gizakiari buruzko t), epsitemologia(esagutzari buruzko t) eta etika. honen emaitza bere proposatutako sistema politikoa. hau saiatu zuen sirakusan siriako hirian. Plantonek eragin gehiena sokratesengandik, ideien unibertsaltasuna eta ezagutzaren arrazoimenezko teoria. Pitagorasengandik matematika. eta esaten da heraklito eta parmenidesen arteko sintesia egin zuela. lehenak errealitatea etengabe aldatzen den zerbait dela esaten du eta aldaketa horiek errealitate berak sortzen ditu. Izatearen ezaugarriak Parmenidesen ustez algaitza perfektua eta infinitoa. Metafisikaren teorian bien ideiak azpimarratzen Parmenidesena.ONTOLOGIA? Pentsamendu mitikoak indar handia du eta ez da adatuko egun batetik bestera. Pentsamendua arrazoimenean oinarritu arren, metaforaz mitoaz eta alegoriaz oinarrituko da teoriak azaltzeko. Estatuaren oinarriak, legeak eta legeen legitimazioa, bere izaera absolutuan oinarritzen da. Platon saiatuko da Periklesan erlatibitatea deusestatzen eta balore absolutuak esartzen. Bi errealitate bereiztu: errealitate materiala? entegabe aldatzen ari dena, mundu sentigarria, izaki naturalen eta objetuen mundua. Ezaugarriak: aldakorra, imprefektua eta hilkorra. errealtate adigarria? arrazoimenaren bidez huteman daiteken mundua, ideiek osatua. EZAugarriak: perfektua, aldagaitza eta hilezkorra. Biak onartzen ditu,baina , lehentasuna ematen dio adigarriari. Esaten du, ideiak osatzen dute benetako mundua, mundu fisikoko gauzek berriz existitzen dira ideiengatik. Horrexegatik estan da platonen ontologia Parmenidesen eta Heraklitoren arteko sintesia dela. zer dira ideiak?? ez dira adimenak sortutako kontzeptua baizik eta berezko errealitate daukatena, objeturik errealenak dira/. Idei guztien gainetik ongiaren ideia dago. eguzkiarekin alderatzen du, eguzkiak mundu fisikoa argitzen duelako. Lehendabizi gauza naturalei eta objetuei buruzko ideiak daude, ondoren idei matematikoak eta geometrikoak eta goialdean idei moral eta etikoak.

 EZAGUTZAREN TEORIA?errealitates sentigarria etegabeko mugimenduan eta aldaketan dagoenez, Platonek ondorioztatzen du objetu sentigarri buruzko benetako ezagutza ez dagoela. Ezagutze ez dagokio errealitate sentigarriari, errealitate adigarriari baizik. Zientzia ez da objetu materialisten ezagutza ideiena baizik, errealitate iraunkor aldaezin eta hilezkorrai buruzko ezagutza da zientzia. 2 Ezagutza maila: Iritzia (doxa)? ez da benetako ezagutza. Objetu naturalei buruz sentzumenen bidez jasotzen duguna da. Zientzi (episteme)? benetako ezagutza da. Arrazoimenaren bidez hautematen duguna ideiei buruz.// Arima arrazionala ideien munduan bizi da, idieak bezala hilezkorrak delako, horrexegatik ezagutzen ditu ideiak. Arima gorputz betean pizten denean ideien munduan ezagututakoa ahazten du, mundu sentigarriko gauzetara jotzen duelak (plazerra, nagia, etab). Hezkuntzaren bidez, arima gorputzetik askatu eta benetako munduaren ezagutzab trebatu behar da. Platonek esango du "ezagutza gogoratzea da". Hezkuntza prozesu luze bat da eta prozesu horrek igoera bat irudikatzen du ez jakintasunetik ezagutzara doan egoera intelektuala, azken helburua ongiaren eta ideien arteko ezagutza da. Igoera honetan gorputz hezkuntza, matematika eta dialektika(ideien arteko harremana) izango dira. ANTROPOLOGIA? dualista da. 2 Osagai: gorputza eta arima, Gorputza?materiala eta ustelkorra (mundu sentigarriari dagokio). Gorputza arimaren espetxea da, arimaren bizimodua oztopatzen. A.Arrazionala?Burua?zuzentasuna?filosofo errge//A.Oldalkorra ?Bularra?Adorea?Gerlariak// A.Kitzikakorra?Gerrialdea?Neurritasuna?Langileak//. Gizakion arima hiru atal ditu, alde bakoitza gorpautzaren atal batekin lotzen du eta landu ezekero bertute bat egokitzen dio.Pertsona guztiengan arima eta bertute hauek ez dadude proportzio berean banatuta, batzuengan arima arrazionala nabarmenduko da beste batzuengan beste arima bat eta horren araberakoa izango da bizitza. Gizartean funtzioa bere arimaren funtsezkoa izago da. Orden hau errezpetauz zoriontasuna eta juztizia egongo da. Ariamarik prestatunak hazkuntzaren bidez prestatuko dira gerlari izateko, ondoren gerlarietatik onenak eta erakusten dutenak guztien interesa, beraien interesaren gainetik jartzeko gaitasuna dutela, jarraituko dute prestatzen filosofo errege izateko. Behin ona heldu uko egingo diote familiari izateari eta hondasunei eta bizitza emango dute gobernatzen