Articulacións e Propiocepción: Fundamentos do Movemento Corporal

Clasificación Anatómica das Articulacións

Baseada no tipo de tecido que se atopa entre as superficies articulares. Tipos:

• Sindesmose. A unión lévase a cabo por medio de fibras de tecido conxuntivo fibroso denso ou elástico. Exemplo de tecido fibroso denso son as membranas interóseas que unen as diáfises dos ósos do antebrazo e da perna. Exemplo de tecido de unión elástico son os ligamentos amarelos que unen os arcos vertebrais entre si.
• Sincondrose. Aquí o tecido de unión é cartilaxe hialina. Como exemplo temos as cartilaxes costais na unión co esterno.
• Sinostose. O tecido de unión é óseo, polo que estas articulacións son ríxidas e non teñen mobilidade. Exemplo: as suturas dos ósos do cranio.
• Sínfise. O tecido de unión é semellante ao dos ligamentos (fibrocartilaxe e tecido conxuntivo). Como exemplo temos a sínfise púbica.
• Diartrose ou Sinovial. Nestas articulacións, entre as superficies articulares, hai líquido sinovial no interior da bolsa sinovial. Estas articulacións están dotadas dunha gran mobilidade, polo que ás veces se denominan articulacións verdadeiras.

Clasificación Funcional das Articulacións

Mobilidade das articulacións. Tipos:

• Enartrose. As superficies articulares teñen forma esférica.
• Condiloartrose (Condílea). As superficies articulares teñen forma elíptica; unha delas é convexa e axústase á outra que é cóncava. Permiten o movemento sobre dous planos.
• En Cadeira de Montar. As superficies articulares son convexas nunha dirección e cóncavas noutra, encaixando recíprocamente. É biaxial.
• Trocoide, en Pivote ou Rotatoria. Un dos ósos ten unha superficie cilíndrica que se relaciona, mediante unha carilla articular, con outro óso que presenta unha concavidade. Permite o movemento nun só plano.
• Trocleoartrose ou en Bisagra. Consiste nunha congruencia case perfecta entre un óso cunha gran concavidade e outro con forma de polea que encaixa no primeiro. Permite un só movemento.
• Artrodias. Son articulacións sinoviais que teñen as superficies planas. Os movementos posibles son de esvaramento en calquera dirección, ou xiros dun óso sobre outro.
• Anfiartrose. É unha articulación especial, pois non ten cápsula sinovial. Atopámola entre as vértebras independentes. Permite movementos en tódolos planos.
• Sinartrose. Son articulacións continuas nas que non existe practicamente movemento. O tecido que serve de nexo de unión varía nos diferentes tipos de articulación sinartrósea.

Propioceptores nos Músculos e Tendóns

A propiocepción é a percepción da posición e do movemento do noso corpo. Esta percepción nace tanto da excitación dos receptores periféricos (órganos dos sentidos) como dos propioceptores localizados nos músculos, nas articulacións e na pel.

Para poder percibir e controlar o movemento e a postura, o SNC precisa información permanente tanto dos receptores periféricos como dos propioceptores. Todos estes receptores transmiten rapidamente os estímulos recibidos ás partes conscientes e inconscientes do SNC onde esta información é procesada.

Ese control continuo na execución dos movementos e nas posturas corporais permítenos modificar os patróns motores, aprender outros novos, optimizar a economía motriz e evitar lesións.

Os receptores propioceptivos son:

• Os Fusos Neuromusculares. Situados no interior do músculo, paralelos ás fibras musculares. Detectan o estiramento do músculo. O SNC responde provocando a contracción muscular.
• Os Órganos Tendinosos de Golgi. Son os receptores situados na unión músculo-tendinosa, onde captan a tensión producida nesa zona. O SNC responderá a esa estimulación provocando unha acción reflexa excitadora dos músculos antagonistas e inhibidora dos músculos agonistas, o que diminuirá a tensión muscular.
• Os Corpúsculos de Pacini. Receptores situados nos tecidos periarticulares onde responden ás variacións de movemento rápido e á presión profunda.

Tipos de Movemento

• O Movemento Reflexo. No control deste movemento, o SNC só intervén a nivel da medula espiñal. O mecanismo de control denomínase arco reflexo e este está constituído por unha neurona aferente, que leva os estímulos captados polos receptores periféricos ata a medula, onde os transmite a unha neurona eferente ou motora que leva a resposta ao músculo.
• O Movemento Voluntario. A realización dun movemento voluntario pode ter dúas fases. Primeiro, unha fase de aprendizaxe, para a que se pon en marcha o nivel consciente de control representado pola cortiza cerebral. Unha vez aprendido o movemento, pasamos a unha fase automática de execución na que interveñen niveis inconscientes de control representados por zonas subcorticais como o cerebelo e os ganglios basais.