As Ideas Fundamentais da Ilustración: Razón, Progreso e Deísmo

As Novas Ideas da Ilustración: Razón, Progreso e Humanismo

O pensamento ilustrado achegou novas ideas que contrastan coas predominantes ata entón no Antigo Réxime. Como é sabido, o século XVIII é coñecido como o "século das luces". A metáfora da luz é utilizada para opoñela á escuridade da ignorancia e significar a confianza plena na razón humana, o que é o mesmo que dicir que o ser humano confía en si mesmo. Porén, a razón é a luz capaz de liberar ao ser humano dos prexuízos, das supersticións e da ignorancia.

A Razón como Pilar da Liberdade e o Coñecemento

A razón, segundo os ilustrados, non é só unha capacidade intelectual, senón a ferramenta fundamental para o progreso. Co auxilio das matemáticas e das ciencias empíricas, a razón humana posibilita coñecer as leis da natureza e poñelas ao noso servizo. Este enfoque racionalista xerou un optimismo xeneralizado, coñecido como optimismo ilustrado, baseado nos logros científicos, na técnica en auxe e no progreso económico. Non obstante, os acontecementos reais pronto o frustrarían.

A Idea de Progreso Indefinido

Esta idea de progreso, característica da Ilustración, é unha noción dominante na civilización europea desde o século XVII ata os nosos días. É unha crenza, unha especie de fe non relixiosa, en que as condicións de vida humana melloran co paso do tempo e que, polo xeral, cada xeración é mellor que a anterior. Considérase que o progreso continuará indefinidamente ata que se logre gozar dunha felicidade xeneralizada. A Ilustración mantén, pois, unha fe cega no progreso dos seres humanos e pensa que, a través das capacidades da razón, a persoa é capaz de transformar o mundo.

A Educación como Motor do Progreso

Un dos instrumentos básicos do progreso é, sen dúbida, a educación. Esta debe facer que o individuo se valga por si mesmo da súa propia razón, sen necesidade de titores que o guíen. Polo tanto, rexéitase a educación repetitiva e dogmática, tan característica do pensamento medieval, e postúlase como unha necesidade para a mellora intelectual e moral do ser humano.

Confianza no Ser Humano e o Deísmo

Por outra parte, dáse unha profunda confianza no ser humano porque está no camiño de acadar a súa maioría de idade, a súa madurez. Enténdese o ser humano independizado das tutelas tradicionais e dotado, ademais, dunha fe nos seus propios medios para dominar os problemas da vida e apropiarse da natureza. En relación a isto, non se acepta unha relixión sobrenatural que converte ao ser humano en súbdito de Deus, senón unha relixión natural chamada deísmo, na que Deus sería como unha especie de lei científica que explica o mundo, pero non obriga á práctica de determinados ritos, cultos ou cerimonias.