Colonialismo e Imperialismo: Causas, Expansión e Consecuencias

O colonialismo:

O colonialismo é a dominación política, económica ou cultural que os Estados europeos exerceron sobre os novos territórios.

O imperialismo é a política aplicada por estas potências, que lhes permitiu estender o seu domínio sobre a maior parte do mundo.

As causas do colonialismo:

-Económicas: Europa vivía unha crise de superproducción e a industria necesitaba mercados que absorbesen os seus produtos.

-Políticas: Predominaban as esixencias estratéxias, pero tamén houbo outras motivación como a consolidación do sentimento nacional.

-Demográficas e sociais: O aumento da poboación supuxo serios problemas como a falta de traballo que xerou numerosas protestas. A emigración ás colonias foi a resposta á presión demográfica.

-Ideolóxicas: Os europeos estaban convencidos da superioridade do home branco.

A expansión do colonialismo:

O desenvolvemento industrial potenciou o interese por territorios descoñecidos, xa que ofrecían numerosos recursos naturais, humanos e mercantís á metrópole. África, Asia e Oceanía pronto foron continentes ocupados polas grandes potencias europeas para a súa dominación política e a súa explotación económica.

A explotación colonial:

A colonia:

Foi a modalidade de dominio máis empregada e tivo 3 variantes:

-Colonias de explotación: Se instalaron grandes empresas, funcionarios e militares para explotar os recursos naturais.

-Colonias de poboamento: Se instalaron grandes continxentes de inmigrantes para explotar a terra e desaloxar aos indíxenas.

-Colonias de posición: Son territorios que a metrópole consideraba estratéxicos.

Outras formas de dominación:

-Concesións: Eran territorios que os gobernos de países independentes lles cedían ás potencias colonizadoras e que favorecían os intereses comerciais desas potencias.

-Protectorados: Eran territorios onde a política interior estaba nas mans do goberno indíxena, mentres que a actividade exterior e a súa riqueza eran xestionados pola metrrópole.

-Territorios metropolitanos: Eran territorios considerados unha prolongación do país colonizador, e os seus habitantes estaban representados nas institucións da metrópole.

-Dominios: Eran territorios suxos habitantes obtiveron certo grao de autogoberno.

Os imperios coloniais:

O Reino Unido constituíu o maior imperio colonial da época contemporánea, con posesións repartidas por todos os continentes.

-Francia foi a segunda potencia colonial da época. Estendeu os seus dominios por África.

-Alemaña, cunha política agresiva xa que se atopou coa maior parte dos territorios ocupados.

-Bélxica fíxose co control do Congo.

-Italia estendeuse por algúns territorios do continente africano.

-Os Países Baixos controlaban a Compañía das Indias Orientais Holandesas.

-Rusia completou a expansión cara ao sur, ata a India e por Siberia ata o Pacífico.

-España e Portugal viron reducidos os seus dominios durante o século XIX. España perdeu as súas últimas colonias en América e Filipinas.

Os imperios non-europeos:

O continente americano estaba baixo a influencia política e económica de Estados Unidos, que tamén pasou a controlar Filipinas, Porto Rico e Cuba. Tras a primeira guerra chinesa-xaponesa, Xapón conseguiu a illa de Formosa. Así mesmo despois de derrotar ao Imperio ruso na guerra ruso-xaponesa, fíxose con algunha illas do Pacífico e Corea.

A primeira Guerra Mundial:

O confilto enfrontou principalmente as potencias europeas e maior parte dos combates podrucíronse en Europa.

As causas do conflito:

-As discrepancias coloniais: En dúas ocasión Alemaña presionou para evitar a creación do protectorado francés en Marrocos.

-O nacionalismo nos Balcáns: O declive do dominio do Imperio Otomán nesta rexión foi paralelo a 2 feitos: a auxe dos nacionalismos e o interese dos imperios ruso e austrohúngaro por ampliar a súa área de influencia política e económica sobre este territorio. Finalmente as tensións estalaron nas dúas Guerras dos Balcáns.

A paz armada:

Baseábase na formación dun sistema de alianzas e pactos militares que favoreceu a configuración de dous bloques enfrontados.

Os países belixerantes:

-A Tripla Alianza: Estaba formada polo Imperio Alemá, Austrohúngaro e Italia. Respondía á política do chanceler alemá para conseguir o primeiro posto na política mundial.

-A Tripla Entente: Francia e o Reino Unido asinaron o pacto Entente Cordiale en 1904. A alianza ampliouse coa incorporación do imperio ruso en 1907.

O desenvolvemento da guerra:

Guerra de movementos(1944):

Alemaña mobilizou os seus efectivos na primeira fase do conflito, na guerra de movementos. O obxectivo era o avance rápido pola fronte occidental para poder concentrar os seus esforzos na fronte oriental.

A residencia francesa na batalla do Marne, freou o avance alemá na fronte occidental. Desta maneira as potencias centrais non conseguiron o seu obxectivo na fronte occidental. Alemaña conseguiu unha vitoria na fronte oriental e detivo o avance das tropas rusas en Tannenberg.

Guerra de posesións(1915-1917):

Esta fase caracterizouse pola guerra de trincheiras e o usi de metralladoras, lanzachamas e gases asfixiantes co obxectivo de provocar o máximo desgaste. En 1915, os aliados plantearon arrebatarlle a Turquía o estreito de Dardanelos. Para iso, levaron a cabo o desembarque e posterior batalla de Galípoli, pero fracasou e as perdas foron cuantiosas para a Tripla Entente. En 1916, tiveron lugar as dúas grandes batallas da fronte roccidental: a batlla de Verdún e a batalla do Somme. En 1917, Estados Unidos entrou na guerra do bando dos aliados e iniciouse a Revolución rusa. A principios de 1918, o goberno soviético asinou coas potencias centrais o Tratado de Brestlitovsk que puxo fin a participación rusa no conflito.

Cara á fin da guerra(1918):

A entrada de Estados Unidos na guerra proporcionou importantes recursos materiais e humanos á Tripla Entente. Reiniciouse neste momento a guerra de movementos. Tras varias ofensivas alemás fracasadas e numerosos amotinamentos nas cidades, instaurouse a república en Alemaña. En novembro de 1918 asinouse a Conferencia de Paz en París, que concluíu coa firma de varios tratados, entre os que destacou o Tratado de Versalles, asinado con Alemaña.

Valoración da guerra:

A guerra total:

A Primeira Guerra Mundial considérase unha guerra total por 3 motivos:

-Polas súas dimensións: Afectou a toda a poboación e non só ao estamento militar.

-Pola súa extensión: Foi a primeira guerra que implicou a poboación de todos os continentes.

-Polas baixas: Durante os 4 anos da guerra houbo unha media de 6.000 mortos diarios.

As consecuencias da guerra:

-Consecuencias demográficas: Provocou terribles perdas, descendeu a poboación activa, disminuíu a natalidade e aumentou a mortalidade, o que ocasionou fortes equilibrios demográficos.

-Consecuencias económicas: Producíronse importantes destruccións materiais. En Francia, o país máis afectado, destruíronse poboacións enteiras e campos de cultivo. A reconstrucción foi lenta e custosa e a escasez de materias primas, alimentos e man de obra provocou unha grave crise económica que levou ao endebedamentos dos países europeos.

-Consecuencias sociais: A deteorización do nivel de vida dos traballadores incrementou o malestar e a axitación social. Por iso se produciu unha ondada de folgas en toda Europa que lles afectaron ás industrias e aos transportes.

-Consecuencias políticas: A guerra transformou as fronteiras europeas: producíronse a caída dos imperior autoritarios e a abolición das súas respectivas monarquías.