Conceptos Clave de Sustentabilidade Empresarial e Impacto Ambiental

Conceptos Fundamentais de Sustentabilidade e Responsabilidade Corporativa

Este documento recompila e define termos clave relacionados coa sustentabilidade, a responsabilidade social corporativa e a xestión ambiental, abordando desde principios básicos ata estándares de información e indicadores de impacto.

1. Sustentabilidade e Decrecemento

Sustentabilidade

A sustentabilidade é o mantemento ao longo do tempo do equilibrio entre as actividades e sociedades humanas e as condicións da contorna na que se desenvolven e que as fan posible. É dicir, un equilibrio entre:

• Actividades humanas (e sociedades humanas).
• A contorna (onde teñen lugar esas actividades e viven esas sociedades).

Inclúe moitos factores distintos (medioambientais, económicos, sociais...). Está condicionada por moitos intereses (internacionais, dese territorio, empresariais...). A sustentabilidade debe garantir a saúde da contorna, mais tamén a calidade de vida, presente e futura. Por iso, critícase, implicitamente, o decrecemento. Esta forma de pensar levou ao concepto de desenvolvemento sostible.

Teoría do Decrecemento

A teoría do decrecemento é unha corrente de pensamento que defende a diminución regular e controlada da produción, coa finalidade de mellorar a relación de equilibrio entre os seres humanos e a natureza. O seu fin último é "vivir mellor con menos".

2. Criterios ASG (Ambientais, Sociais e de Gobernanza)

Os criterios ASG son factores ambientais, sociais e de gobernanza que proporcionan un marco de referencia para medir e cuantificar o impacto dunha empresa ou organización en termos de sustentabilidade. As siglas significan:

• A -> Ambientais: Xestión de recursos naturais e residuos, o impacto sobre o cambio climático, a emisión de gases contaminantes...
• S -> Sociais: Respecto dos dereitos laborais, da diversidade, a igualdade de oportunidades, o respecto ás minorías, a inclusión, a participación social...
• G -> Gobernanza: Refírese ao que, en termos globais, é considerado como un bo goberno dunha empresa e inclúe cuestións como a transparencia na xestión, a ética empresarial, a cultura da calidade...

Estes criterios permiten identificar os riscos e oportunidades asociados con cada un dos aspectos e avaliar de maneira obxectiva o desempeño da empresa en materia de sustentabilidade.

3. Pilares da Sustentabilidade

Os tres pilares fundamentais da sustentabilidade son:

• Soportabilidade
• Viabilidade
• Equidade

4. Grupos de Interese (Stakeholders) Empresariais

Identificación de grupos de interese clave para as empresas:

• Grupos de interese internos:
  • Accionistas
  • Empregados/as
• Grupos de interese externos estratéxicos:
  • Provedores
  • Sindicatos con representación na compañía
• Grupos de interese externos non estratéxicos:
  • A competencia
  • Os medios de comunicación

5. Acordos e Marcos Internacionais

A continuación, defínense dous marcos internacionais clave para a sustentabilidade e a redución de riscos:

Acordo de París

O Acordo de París marca obxectivos para un clima seguro, xa que o cambio climático multiplica o impacto negativo en fontes de subsistencia e recursos naturais e frea o desenvolvemento, o que pode detonar conflitos. O acordo, vinculante para os países que o subscribiron, establece como obxectivo global limitar o incremento de temperatura mundial por debaixo de 2°C, preferentemente 1,5°C.

Marco de Sendai para a Redución do Risco de Desastres 2015-2030

O Marco de Sendai para a Redución do Risco de Desastres 2015-2030 enfatiza a prevención e a preparación para afrontar as consecuencias dos riscos que conlevan ameazas naturais (inundacións, furacáns, terremotos, secas) e as causadas pola acción humana. O obxectivo do marco é que os gobernos estean preparados para afrontar desastres extremos, máis graves e frecuentes a causa do cambio climático e que teñen maior impacto en grupos sociais máis vulnerables, mitigar o seu impacto e axudar a unha recuperación rápida e sostible.

6. Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS) da ONU

Catro dos Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (ODS) da ONU son:

• Igualdade de xénero
• Fame cero
• Fin da pobreza
• Saúde e benestar

7. Avaliación e Cualificación da Sustentabilidade Empresarial

A continuación, defínense dous tipos de entidades clave na avaliación da sustentabilidade empresarial:

Analistas de Sustentabilidade Extrafinanceira

Os analistas de sustentabilidade extrafinanceira son entidades que reúnen información sobre aspectos ASG das empresas, analízana e sintetízana, habitualmente en listas ou en índices cuantitativos, para aconsellar sobre investimentos.

Axencias de Cualificación ISR ou ASG

As axencias de cualificación ISR ou ASG son compañías que se especializaron en cualificar o desempeño en sustentabilidade (rating) das empresas, puntuándoas e clasificándoas segundo o resultado. Estas listas ou rankings serven para que os investidores decidan se unha empresa será incluída na súa carteira ou non.

8. Auditorías e Comisións de Sustentabilidade

As auditorías de sustentabilidade consisten en que outra empresa avalía se a túa empresa está a ter un bo rendemento en relación coa sustentabilidade ou non, mentres que as comisións de sustentabilidade son órganos da túa empresa que asesoran en relación coa sustentabilidade.

9. Normas ISO de Xestión

Identificación das normas ISO relacionadas coa xestión ambiental e a responsabilidade social:

• ISO 14001: Sistema de xestión ambiental.
• ISO 26000: Sistema de xestión da responsabilidade social.

10. Tipos de Etiquetado Ecolóxico

Existen tres tipos principais de etiquetado ecolóxico, clasificados pola súa fiabilidade e o tipo de información que proporcionan:

Tipo I

As etiquetas Tipo I están certificadas oficialmente por un organismo independente, polo que a información é exacta e veraz (ex: Ecolabel...). Son aquelas etiquetas ou certificados que unha empresa ou entidade externa outorga a un produto para indicar que aquel produto é mellor ambientalmente.

Tipo II

As etiquetas Tipo II son declaracións libres do fabricante ou do provedor do servizo (informando de que o produto é reciclable). Caracterízanse por ter pouca fiabilidade debido a que son autodeclaracións que o propio fabricante do produto se asigna a si mesmo.

Tipo III

As etiquetas Tipo III son inventarios de datos medioambientais cuantitativos, en distintos parámetros prefixados, ao longo do ciclo de vida e verificables. Son pouco habituais, xa que é unha declaración ambiental onde se informa dos procesos de elaboración do produto desde o punto de vista ambiental ou sostible.

11. Estándares de Información sobre Sustentabilidade

Diferentes estándares e marcos para a elaboración de informes de sustentabilidade:

• Estándares GRI: Desenvolvidos pola organización Global Reporting Initiative, abarcan un vasto repertorio de temas ambientais, sociais e económicos e acompáñanse dunha guía detallada para presentar informes de sustentabilidade.
• Estándares IFRS: Emíteos a Fundación de Estándares Internacionais de Informes Financeiros (IFRS) para que as empresas poidan informar sobre aspectos de sustentabilidade.
• Estándares Europeos de Información sobre Sustentabilidade (ESRS): Son estándares adoptados pola Unión Europea para axudar as empresas a xestionar e comunicar o seu desempeño en sustentabilidade de maneira máis eficiente.
• Estándares SASB: Son un total de 77 conxuntos de estándares desenvolvidos pola organización Sustainability Accounting Standards Board para divulgar información financeira relacionada coa sustentabilidade. Cada conxunto de estándares diríxese especificamente a empresas dunha industria específica. O obxectivo é axudalas a identificar, xestionar e informar os temas de sustentabilidade que máis importan aos investidores.

12. Orde de Aplicación da Normativa de Informes de Sustentabilidade

A aplicación da normativa de informes de sustentabilidade segue a seguinte orde cronolóxica para as empresas:

1. Primeiro irán as empresas afectadas pola anterior normativa (NFRD).
2. Despois, outras grandes empresas (cotizadas e non cotizadas).
3. En terceiro lugar, as PEMES cotizadas.
4. Por último, as empresas de fóra da Unión Europea.

13. Tipos de Pegadas de Impacto

A continuación, defínense e relaciónanse os principais tipos de "pegadas" que miden o impacto ambiental e social:

Pegada Ecolóxica

A pegada ecolóxica avalía o impacto das actividades humanas (nunha área concreta) en relación cos recursos que consomen e os que son necesarios para absorber os residuos que xeran.

Pegada de Carbono

A pegada de carbono mide as emisións de CO₂ que se realizan ao longo de toda a cadea de produción, comercialización e distribución dun produto (desde obter materias primas ata o tratamento dos residuos), dun servizo ou dunha actividade ou conxunto de actividades.

Pegada Hídrica

A pegada hídrica é un indicador do volume de auga usado para a produción dun ben ou servizo. Considérase tanto a auga consumida como a que se contamina durante o proceso. Calcúlase sumando o volume de auga consumida, evaporada ou contaminada, por unidade de tempo ou por unidade de masa.

Pegada Social

A pegada social refírese ao impacto ou as consecuencias que ten a actividade da empresa ou a organización sobre a sociedade ou comunidade na que opera. Valórase a afectación, negativa ou positiva, sobre as posibilidades de desenvolvemento, por exemplo, se xera actividade económica, se crea postos de traballo de calidade, se favorece a creación de infraestruturas, se promove o desenvolvemento cultural, etc.

14. Compoñentes da Pegada Hídrica

A pegada hídrica divídese en tres compoñentes:

• Azul
• Verde
• Gris