A Conquista de América e Conceptos Clave da Historia de España

A Conquista de América: Exploración, Administración e Impacto

Tras a chegada de Cristovo Colón ao novo continente (12 de outubro de 1492), iniciouse a etapa de exploración e conquista no século XVI.

Expedicións e Conquistadores

Expedicións destacadas incluíron as de:

• Núñez de Balboa
• Hernán Cortés
• Francisco Pizarro
• Orellana

A conquista foi rápida debido á superioridade militar dos conquistadores e á debilidade interna dos imperios indíxenas.

O Modelo de Conquista e Administración

A maioría dos conquistadores eran particulares (compañías de soldados dirixidas por un capitán ou Adelantado) que obtiñan permiso do monarca castelán. Estes recibían a cambio riquezas e cargos, estipulados nun documento (a capitulación), a cambio de poñer os novos territorios e unha parte da riqueza baixo autoridade real.

Os territorios pasaron a depender directamente do rei e quedaron incorporados á Coroa de Castela.

Para a súa administración, creáronse diferentes institucións tanto na Península como en América, onde apareceron outras que replicaban as que xa existían no resto dos territorios da Coroa, como os vicerreinados e vicerreis, corrixidores, audiencias ou cabidos.

Explotación de Recursos e Man de Obra

Os principais estímulos da conquista americana foron a procura de riquezas e a explotación dos recursos. O obxectivo era obter man de obra barata para cultivar as terras ou explotar as minas.

Os españois estableceron dous sistemas:

• A encomenda: entrega por parte da Coroa a un colono español dunha cantidade de indíxenas, a cambio do seu coidado e evanxelización, para que traballasen gratuitamente ou pagasen un tributo.
• A mita: semellante á encomenda, aplicábase nas minas, obrigando os nativos a traballar nelas unha parte do ano a cambio dun pequeno salario.

Lexislación e Consecuencias Económicas

A dureza do traballo provocou unha elevada mortandade e obrigou (tras a protesta de numerosos relixiosos como Bartolomé de las Casas) a que a Coroa lexislase para protexer os indíxenas dos abusos, aínda que o sistema da encomenda se mantivo en vigor de facto durante os séculos XVI e XVII pola presión dos colonizadores.

Esta lexislación (que incluía a protección dos nativos) quedou recollida nas chamadas Leis de Indias (Leis de Burgos en 1512 e Leis Novas en 1542), que regulaban a vida política e socioeconómica dos territorios americanos.

As consecuencias económicas foron moi relevantes. Aínda que as Indias tiñan un estatuto semellante ao da Coroa española, na práctica imperaba un sistema colonial onde os beneficios comerciais ían á metrópole. O comercio colonial baseouse no envío de manufacturas e alimentos a América (e tamén de escravos) e o retorno de produtos coloniais e, sobre todo, de metais preciosos.

O ouro e a prata americanas, especialmente das minas de Potosí e Zacatecas, proporcionaron uns ingresos excepcionais que permitiron soster o gasto da Facenda Real durante boa parte do século XVI, pero ao mesmo tempo provocaron a Revolución dos Prezos, un período de gran inflación que se desencadeou e provocou unha crise económica a finais do século XVI.

Conceptos Clave da Historia de España (Século XIX)

Pragmática Sanción de 1830

Decreto promovido por Fernando VII en 1830 que derrogaba a Lei Sálica, a cal impedía o acceso ao trono das mulleres. Isto permitiu o ascenso ao trono de Isabel II en 1833 e acabou provocando tres Guerras Carlistas durante o século XIX entre os defensores de Isabel (liberais) e Carlos María Isidro (defensores do absolutismo).

Pronunciamento

Termo que designa o golpe de estado ou alzamento militar que intenta mudar o signo político do país. Estes foron moi habituais durante o século XIX e resultaron decisivos para a implantación e evolución do sistema político liberal español. Neles demóstrase unha clara inxerencia do exército na vida política liberal ao longo de todo o século XIX.

Sufraxio Censatario e Universal

O sufraxio é o dereito ao voto ou a exercer a opinión sobre os asuntos políticos. Existen varias modalidades:

• O sufraxio censatario: no cal o voto está limitado só ás persoas cunha certa fortuna ou ingresos.
• O sufraxio universal: aquel no que toda a poboación maior de idade pode exercer o seu dereito ao voto, aínda que ao comezo só foi sufraxio universal masculino.

Tratado de Valençay

Tratado asinado entre Napoleón e os representantes de Fernando VII o 11 de decembro de 1813 tras a derrota das tropas francesas na Guerra de Independencia. Neste tratado, Napoleón devolvíalle o trono de España a Fernando VII e restituía a dinastía dos Borbóns no trono español.

Abdicacións de Baiona

Proceso acontecido en maio de 1808 no cal Napoleón convocou a Fernando VII e Carlos IV en Baiona (Francia) tras os acontecementos do Motín de Aranjuez. Alí, Napoleón aproveitou a debilidade dos Borbóns para obrigalos a abdicar nel, e á súa vez deulle o trono español ao seu irmán: Xosé Bonaparte. A cambio, Carlos IV e Fernando VII foron recompensados con rendas e posesións en Francia.

Afrancesados

Grupo de españois, na súa maioría da elite sociopolítica e cultural do país, que apoiaban o goberno de Xosé I Bonaparte. Pensaban que o novo goberno era o único medio para lograr a renovación e o cambio en España. O termo foi utilizado despectivamente polos 'patriotas' para resaltar a súa condición como colaboracionistas cos invasores.