A Construción da Autonomía Galega: Historia Política e Desenvolvemento Institucional

A Galicia Autonómica: Un Percorrido Histórico

Galicia, recoñecida como nacionalidade histórica, xunto con Cataluña e o País Vasco, accedeu á autonomía pola vía rápida que establecía o artigo 151 da Constitución. Con todo, as forzas nacionalistas galegas non lograron representación nas Cortes, e non houbo deputados nacionalistas ata as eleccións de 1996.

A Transición Democrática e a Reorganización Política

Durante a Transición Democrática tivo lugar unha profunda reorganización das forzas políticas galegas. En 1976, as forzas da dereita incorporáronse á UCD ou á Alianza Popular.

As organizacións de esquerda de ámbito galego foron integrándose nas sucesivas formacións que acabaron dando lugar á Plataxunta. O mesmo fixeron as principais forzas políticas de carácter nacionalista; a tensión entre forzas tan dispares fixo que a principal formación, a UPG, abandonase o Consello en outubro de 1976, considerándose a si mesma a única forza política autenticamente representativa do nacionalismo galego. Froito da unión da UPG coa ANPG nacía o Bloque Nacional Popular Galego (BN-PG).

En Galicia, a Transición Democrática estivo en mans de falanxistas renovados, entre os que destacou Antón Rosón Pérez que, con motivo da viaxe dos Reis a Galicia en xullo de 1976, pronunciou un discurso no que pedía a autonomía para Galicia.

O Camiño cara á Preautonomía e o Estatuto

En xullo de 1977 constituíuse en Santiago a Asemblea de Parlamentarios de Galicia, presidida por Rosón, que elaborou o proxecto de preautonomía. Mentres, na rúa sucedíanse as manifestacións populares a favor do proceso. Pero en Madrid o proceso paralizábase por falta de vontade política; para facer presión sobre o Goberno, os galegos asistiron maioritariamente á manifestación convocada polas máis representativas forzas políticas galegas (agás o BN-PG).

Por Decreto de 16 de marzo de 1978 creouse unha Xunta Preautonómica, que facía un chamamento a todos os partidos políticos, forzas sindicais e organizacións culturais para que colaborasen na redacción do Anteproxecto de Autonomía de Galicia. A Asemblea de Parlamentarios nomeou unha comisión que redactou o texto definitivo do Estatuto, que foi aprobado por unanimidade pola Asemblea.

O pobo galego aprobou maioritariamente o Estatuto de Autonomía e, tras a súa ratificación polas Cortes, foi publicado no BOE e no DOG.

Desenvolvemento da Autonomía e Presidentes da Xunta de Galicia

Unha vez publicado o Estatuto, Galicia organizou e desenvolveu a súa autonomía. O poder autonómico exércese a través do Parlamento de Galicia, a Xunta e o seu Presidente.

Nas sete convocatorias electorais realizadas entre 1981 e 2009 para elixir os parlamentarios autonómicos, triunfaron as opcións conservadoras. Galicia desenvolveu unha importante actividade normativa dentro do marco das competencias que foi asumindo en diferentes materias, nas que ten competencias segundo a Constitución de 1978 e o Estatuto de Autonomía.

Desde 1981 foron presidentes da Xunta de Galicia:

• Xerardo Fernández Albor (Alianza Popular e Coalición Popular): Durante o seu mandato iniciouse o proceso autonómico co desenvolvemento do Estatuto.
• Fernando González Laxe (PSdeG-PSOE): Accedeu á presidencia do goberno galego tras o triunfo dunha moción de censura contra Fernández Albor, co apoio de Coalición Galega e o Partido Nacionalista Galego.
• Manuel Fraga Iribarne (Partido Popular): Presidiu a Xunta de Galicia durante catro lexislaturas (1989-2005), período no que se completou o traspaso de competencias. Neses anos, Galicia foi unha das Comunidades máis favorecidas polos Fondos Europeos.
• Emilio Pérez Touriño (PSdeG-PSOE e BNG): Presidiu o goberno bipartito de socialistas e nacionalistas entre 2005 e 2009. As diferenzas entre os socios de goberno non impediron levar a cabo unha considerable actividade, tanto específica galega como de aplicación das políticas sociais deseñadas polo goberno central.
• Alberto Núñez Feijóo (Partido Popular): Conseguiu a maioría absoluta tras as eleccións ao Parlamento celebradas en 2009.