España: A Transición Democrática e o Fin do Franquismo (1969-1978)

A última etapa do franquismo prodúcese entre 1969 e 1975, marcada polo declive do ditador, o aumento da oposición e o debate en torno á forma de goberno tras a súa morte. De 1975 a 1978 ten lugar a transición política cara á democracia, sendo clave a figura de Xoán Carlos I e Adolfo Suárez.

A Agonía do Réxime Franquista (1969-1975)

A agonía do franquismo comezaba en 1969 cando Xoán Carlos I é nomeado Xefe do Estado, nun contexto de éxito dos tecnócratas. Esta etapa estará dominada pola inestabilidade política entre aperturistas e inmovilistas, entre os que destacaba Carrero Blanco, nomeado Xefe do Goberno en 1973 e representante da liña dura do réxime, que sería truncada tras o atentado de ETA ese mesmo ano. Arias Navarro é nomeado sucesor, na que sería a última gran decisión política de Franco. O seu goberno mostrou contradicións entre a apertura, manifestada no “espírito” do 12 de febreiro coa liberación da prensa e unha reforma gradual do réxime, e un persistente dominio da represión aos movementos opositores.

Crise Económica e Contexto Internacional

A crise tamén se fixo notar no ámbito económico coa crise do petróleo, que provocou unha conflitividade laboral e a perda do poder adquisitivo. Neses anos, ademais, remataba en Portugal a ditadura de Salazar e comezaba o proceso descolonizador do Sáhara, que sería imparable en 1975 cando España renuncia a este territorio dous días antes da morte de Franco, o 20 de novembro de 1975.

A Transición Política cara á Democracia (1975-1978)

As alternativas políticas eran o continuísmo, a ruptura democrática (opción valorada pola Plataxunta) ou a reforma do sistema desde o centro do franquismo, opción pola que se decantou Xoán Carlos I. Mantivo nun principio a Arias Navarro, pero pronto foi desprazado por Adolfo Suárez, quen mostrou unha clara vontade de cambio: legalizou os dereitos de reunión e asociación, e contactou cos sindicatos e os partidos Socialista e Comunista.

Un paso decisivo foi a aprobación da oitava lei fundamental, chamada “Lei de Reforma Política”, que remataba co franquismo e establecía un sistema bicameral elixido por sufraxio universal. Legalizáronse os partidos, entre eles o Partido Comunista (PCE), e Santiago Carrillo aceptou a monarquía como forma de Estado. Convocáronse eleccións o 15 de xuño de 1977, xa de carácter democrático.

Termos Clave da Historia Contemporánea de España

Plan de Estabilización

O Plan de Estabilización Económica foi un conxunto de medidas económicas aprobadas polo Goberno de España en 1959. O obxectivo deste plan foi a estabilización e a liberación da economía española. Supuxo a ruptura coa política de autarquía do franquismo e posibilitou o inicio dunha época de crecemento económico no país durante os anos sesenta.

Plataxunta (Coordinación Democrática)

A Coordinación Democrática, coñecida popularmente como Plataxunta, foi un organismo unitario de oposición ao réxime ditatorial creado o 26 de marzo de 1976. O seu organizador foi Antonio García-Trevijano Forte. A coalición xurdiu froito da fusión da Xunta Democrática de España coa Plataforma de Converxencia Democrática. Os seus obxectivos eran a amnistía, a liberdade política e a convocatoria de eleccións a Cortes Constituíntes. O fracaso da mesma produciuse pola actuación non unitaria de moitos dos seus membros que, pola súa conta, negociaron co Goberno de Adolfo Suárez.

Sección Feminina

A Sección Feminina foi a sección feminina da Falanxe Española e, posteriormente, de FET y de las JONS. Constituíuse en Madrid en 1934, chegando a funcionar durante corenta anos e disolta tras a morte de Franco. Foi dirixida desde o seu nacemento ata a súa desaparición por Pilar Primo de Rivera, irmá do fundador da Falanxe.

Sindicato Vertical (Organización Sindical Española)

A Organización Sindical Española (OSE), coñecida comunmente como Sindicato Vertical, foi a única central sindical autorizada que existiu en España desde 1940 ata 1977 durante o período da ditadura franquista. Todos os traballadores e empresarios estaban obrigados por lei a estar afiliados a este sindicato.