Explorando a Linguaxe de Signos e Sistemas de Comunicación Alternativa: Makaton e Schaeffer

A Linguaxe de Signos e os Sistemas de Comunicación Alternativa: Fundamentos e Aplicacións

Características da Linguaxe de Signos

A linguaxe de signos emprega a canle visual e xestual. Os seus órganos de articulación principais son as mans, os brazos, o tronco e o rostro. Na articulación dos signos, diferéncianse sete parámetros fundamentais:

• A configuración das mans
• O movemento que realizan
• A orientación da palma
• O punto de contacto co corpo
• O lugar de articulación do signo
• O plano en que se coloca
• A expresión facial

Compoñentes dos Signos

Os signos da linguaxe de signos están compostos por elementos específicos:

• Lugar (L) - Toponema: Refírese ao lugar de articulación do signo, que pode ser no corpo (cabeza, tronco, etc.) ou no espazo.
• Configuración (Q) - Quirema: Describe a forma da man, por exemplo, man estendida ou palma pechada.
• Orientación (O) - Queirotropema: Indica a orientación da palma da man, como cara arriba ou cara abaixo.
• Movemento (M) - Kinema: O movemento realizado a partir da ubicación inicial.

Compoñentes Non Manuais

Ademais dos elementos manuais, a linguaxe de signos inclúe compoñentes non manuais esenciais para a comunicación:

• A expresión facial
• A kinésica corporal
• As fonacións (sonidos non verbais)
• As oralizacións (movementos da boca sen voz)

Gramática da Linguaxe de Signos

A linguaxe de signos posúe unha estrutura gramatical propia:

• Xénero: Indícase mediante un signo manual específico cando corresponde a masculino ou feminino (por exemplo, para “papá” e “mamá”), ou a través de marcas faciais como a fronte pendente e compoñentes faciais específicos (O e A).
• Número Gramatical:
  • Singular: Precedendo o signo co equivalente a “un”.
  • Plural: Engadindo un número antes ou despois do substantivo.
• Tempo Verbal: Exprésase mediante signos que indican “antes” (pasado), “agora” (presente) ou “despois” (futuro).
• Pronomes Persoais, Posesivos e Demostrativos: Utilízanse signos deícticos, sinalando directamente á persoa ou obxecto de referencia.
• Números:
  • Do 1 ao 5 e do 11 ao 15 realízanse cunha soa man.
  • Do 6 ao 10 e do 16 ao 19 realízanse coas dúas mans.

Destinatarios da Comunicación Bimodal

A comunicación bimodal é beneficiosa para diversas poboacións:

• Persoas xordas
• Persoas oíntes non verbais
• Persoas con diversidade funcional intelectual

O Programa Makaton

Makaton é un programa de linguaxe que integra o uso de signos, pictogramas e a palabra falada. É recoñecido como un sistema de comunicación total deseñado especificamente para persoas con discapacidade psíquica.

Usuarios do Makaton

O perfil de usuarios que se benefician do Makaton é amplo e inclúe persoas con:

• Dificultades comunicativas dentro dun amplo espectro
• Trastorno do Espectro Autista (TEA)
• Trastornos do desenvolvemento intelectual
• Problemas específicos da linguaxe
• Problemas neurolóxicos

Aplicación do Método Schaeffer

O método Schaeffer diríxese fundamentalmente a nenos non verbais e a nenos verbais con alteracións da linguaxe e/ou da comunicación. Tamén é útil para:

• Persoas que non indican desexos dun xeito constante aos demais.
• Persoas afásicas sen linguaxe.
• Persoas con alteracións sensoriais que non amosan intencionalidade comunicativa.
• Persoas dentro do Trastorno do Espectro Autista (TEA) sen intención comunicativa e/ou linguaxe.
• Persoas con código oral que melloran a súa capacidade comunicativa utilizando simultaneamente un código de signos.