Historia Xeolóxica da Terra: As Eras Precámbrica e Paleozoica

O Precámbrico

O Precámbrico é a etapa máis longa da historia da Terra. Comezou hai uns 4560 millóns de anos (m. a.) e terminou hai 541 m. a.

Case non temos datos sobre ela, xa que practicamente non existen rochas desta época.

Durante o Precámbrico xorde a vida e hai grandes cambios: aparece a codia continental e xorden novas condicións ambientais nos océanos e na atmosfera.

A Primeira Codia Continental

As rochas máis antigas da Terra teñen 4280 m. a. Tamén se considera que, nese tempo, xa había océanos e que xa se estaba a formar a codia continental.

Hai 1100 m. a. existía un supercontinente, Rodinia, constituído pola maior parte das terras emerxidas do planeta. Rodinia comezou a fracturarse hai 800 m. a., debido á existencia dunha dinámica de placas. Os restos de Rodinia, chamados cratóns, forman os núcleos de varios continentes.

No Precámbrico Xorde a Vida

Os fósiles das primeiras formas de vida na Terra teñen entre 3200 e 3400 m. a. de antigüidade.

Hai moi poucos fósiles precámbricos debido a que:

• Os organismos debían ser de corpo brando e desprovistos de partes duras que puidesen fosilizar.
• As rochas sedimentarias deste período foron metamorfizadas, erosionadas ou destruídas, polo que os restos de organismos que puideron quedar englobados nelas desapareceron.

Os fósiles característicos do Precámbrico son os estromatolitos, estruturas calcarias, que chegan a ter 1400 m. a. de antigüidade.

Cambios Ambientais nos Océanos e na Atmosfera

No transcurso do Proterozoico, os océanos e a atmosfera sufriron cambios moi importantes:

• Aumentou a concentración salina do mar debido á acumulación de sales que a auga de choiva disolvía da terra emerxida e levaba ata os océanos.
• Formouse unha atmosfera oxidante similar á actual: os científicos cren que a atmosfera primitiva non contiña osíxeno. Era, polo tanto, unha atmosfera redutora moi diferente á actual. Hai 3500 m. a., apareceron as cianobacterias nos mares primitivos, as cales emitían osíxeno ao realizar a fotosíntese. O osíxeno libre foise acumulando na auga do mar e comezou a producir reaccións de oxidación. Cando a concentración de osíxeno foi moi elevada, pasou á atmosfera, co cal, hai 1800 m. a. esta xa era rica en osíxeno. A aparición deste propiciou:
  • A formación de ozono, que se acumulou formando a capa de ozono, unha capa protectora que permitiu a vida fóra da auga.
  • A aparición de formas de vida máis complexas, que evolucionaron para adaptarse á presenza de osíxeno e poder respiralo.

O Paleozoico

O Paleozoico comezou hai 541 m. a., momento no que apareceron especies animais con cunchas ou partes do corpo duras que permitiron unha fácil fosilización. Esta era terminou hai 250 m. a. Os fósiles máis representativos do Paleozoico son os trilobites e os braquiópodos.

Os Continentes Durante o Paleozoico

Hai 500 m. a., case a totalidade das terras formaban o gran continente de Gondwana. Hai 400 m. a., houbo dous grandes continentes: Euramérica, ao Norte, formado por Laurentia e Báltica, e Gondwana ao sur.

Hai 250 m. a., todos os continentes estaban unidos formando Panxea, rodeado por un gran océano, Panthalassa.

O Clima no Paleozoico

Cuns mares máis extensos que os actuais, o clima xeral debeu ser máis oceánico e temperado, con menos oscilacións estacionais.

Entre hai 450 e 430 m. a., tivo lugar unha glaciación no continente de Gondwana que provocou a primeira grande extinción masiva de organismos.

Despois da glaciación, as temperaturas eleváronse de novo e mantivéronse cálidas ata hai 300 m. a. Nese momento, debido a unha gran diminución do CO2 atmosférico, descenderon as temperaturas e cara a finais do Carbonífero e principios do Permiano entrouse nun novo período glacial.

A Vida no Paleozoico

O principio da era caracterízase pola aparición dun gran número de especies, o que se denominou explosión cámbrica.

A Proliferación dos Invertebrados

Hai gran cantidade de restos fósiles de invertebrados paleozoicos, pois apareceron especies animais con cunchas, coma os trilobites, que foron característicos desta era.

Hai 400 m. a. apareceron os primeiros insectos, os arácnidos e os miriápodos, que chegaron a alcanzar grandes tamaños.

Os Vertebrados Paleozoicos

Os primeiros vertebrados en aparecer foron os peixes. Un grupo de peixes desenvolveu un primitivo pulmón que lles permitiu respirar fóra da auga; foron os precursores dos anfibios. Case ao final da era, xurdiron os primeiros réptiles a partir dun grupo de anfibios.

A Vida Vexetal no Paleozoico

No Paleozoico inferior as terras emerxidas estaban poboadas por algunhas especies de cianobacterias e algas de auga doce, pero non apareceran as plantas. Hai 430 m. a., apareceron as plantas vasculares. Estas proliferaron, sobre todo os equisetos, os licopodios e os fentos. Desenvolvéronse en solos pantanosos e nun clima cálido e suave. Tamén apareceron as ximnospermas.