Historiadores Romanos: Tito Livio, Xulio César e Salustio

Tito Livio

Tito Livio naceu e morreu en Padua. Fixo os seus primeiros estudos na súa cidade natal e logo ampliounos en Roma. A pesar das súas conviccións políticas republicanas, foi un dos amigos do emperador Augusto.

A súa obra: Ab Urbe Condita

Traballou nela durante corenta anos, disposto a narrar a historia interior e exterior de Roma, desde a súa fundación ata a morte de Druso (9 a.C.), aínda que a intención inicial puido ser ata a morte de Augusto. Dos cento corenta e dous libros orixinais, consérvanse trinta e cinco e perdéronse os restantes, aínda que coñecemos o seu contido por resumos posteriores (Periochae).

As fontes de Tito Livio

O seu método consistía en elixir entre as diversas versións dos feitos a que lle parecía máis verosímil ou en transcribilas todas cando non se decidía. Livio leu aos historiadores romanos de todas as épocas e aos gregos, como Polibio, e a outros favorables aos cartaxineses. É posible que o seu patriotismo lle levase ás veces a ser parcial no que contaba.

Nun principio, deixouse seducir polos historiadores máis elocuentes e con tendencia á esaxeración. Porén, como a súa Historia se publicaba periodicamente en grupos de libros, tivo moitas posibilidades de emendar erros, que ás veces recoñeceu.

En canto aos documentos oficiais, estes non espertaron nel interese algún.

Características da súa obra

Acepta a tradición tal como a estableceron as xeracións que cimentaron o poderío de Roma e inténtao facer verosímil. Busca sobre todo a beleza do relato. A súa obra non é Historia tal como a concibimos agora, pero apórtanos todo un cadro que os patriotas da época de Augusto querían ver. Livio usará os documentos, lendas e obras dos seus predecesores. Todo pasa pola idea central de que Roma ten que xustificar coas súas virtudes seculares a gloria do seu destino. A obra de Livio respondía simplemente ao ideal que os antigos romanos se formaban dunha obra mestra histórica.

Os fins da Historia en Livio

Livio asóciase ao movemento promovido por Augusto en prol da restauración moral e cívica de Roma. Este movemento intenta remontar ás fontes da grandeza romana en todos os aspectos: relixioso, literario, moral e patriótico.

O historiador convértese en moralista. Trátase de servir á patria coa imaxe dunha República dirixida polos mellores, na que todos acaban esquecendo os seus intereses persoais en aras do interese supremo do Estado.

A historia como xénero retórico

A educación de Livio foi a dun retórico. Abusa, por tanto, dos discursos. En Livio, todos os personaxes son auténticos oradores. Este sistema ten o gran inconveniente de que, por non ter sido maxistrado nin soldado, Livio substitúe a explicación verdadeira por argumentos de avogado.

Tito Livio e a posterioridade

A súa obra foi considerada a Historia romana por excelencia e a base de moitas producións históricas posteriores. A lectura desta obra contribuíu a formar a nova aristocracia romana e influíu enormemente na historiografía occidental.

Xulio César

Como historiador, Xulio César publicou dúas obras principais:

• Commentarii de bello Gallico: Oito libros (o último probablemente escrito polo seu lugartenente Aulo Hircio) nos que describe as operacións militares que remataron coa derrota final do caudillo Vercinxetórix e coa conquista de toda a Galia.
• Commentarii de bello civili: Narra en tres libros o enfrontamento militar entre César e Pompeio durante a guerra civil.

O título de commentarii alude aos informes militares enviados ao Senado. Porén, este título non debe levarnos a pensar que é un simple traballo documental, porque toda a súa obra está coidadosamente estruturada e elaborada. Está narrada en terceira persoa e ten unha clara intencionalidade propagandística, buscando xustificar as súas accións.

O seu estilo destaca pola súa pureza, simplicidade e elegancia (puritas, elegantia).

Caio Salustio Crispo

Como político, Salustio ocupou varios cargos públicos. Participou na guerra civil no bando cesariano e, grazas á súa amizade con César, foi nomeado gobernador da provincia de África Nova. De volta a Roma, foi acusado de malversación de fondos públicos, pero quedou libre grazas á protección de César. Despois da morte deste, retirouse da vida pública e construíu unha inmensa mansión, os Horti Sallustiani, onde se dedicou á literatura e á escritura da historia.

Tan só se conservan dúas obras completas:

• Bellum Catilinae (ou De Catilinae coniuratione): Monografía sobre a conxuración de Catilina no 63 a.C.
• Bellum Iugurthinum: Monografía sobre a guerra contra Iugurta, rei de Numidia (111-105 a.C.).

De xeito fragmentario consérvanse as súas Historiae, obra máis ambiciosa que pretendía continuar a historia onde a deixara Sisenna, cubrindo o período do 78 ao 67 a.C.