Termos Clave do Feudalismo, Al-Andalus e a Repoboación Cristiá

Glosario de Termos Históricos da Idade Media Peninsular

Manso

O manso era a proporción de terra que o señor feudal concedía aos campesiños para o seu sustento a cambio do pago das rendas, que podían ser en especie, diñeiro ou servizos persoais chamados corveas. Tamén tiñan que pagarlle o décimo á igrexa.

Marca Hispánica

A Marca Hispánica foi o conxunto de territorios peninsulares da zona catalá e pirenaica fronteirizos cos dominios musulmáns de Al-Andalus que, desde finais do s. VIII, foron incorporados por Carlomagno ao dominio do Imperio Carolinxio co obxectivo de protexerse do avance musulmán e poder frealo. Eran núcleos de resistencia cristiá fronte a Al-Andalus, polo que rendían vasalaxe aos carolinxios, se ben foron tendo unha crecente autonomía ata crear condados e reinos independentes. É a orixe dos reinos de Aragón e Navarra.

Presura

A presura foi a forma de ocupación e roturación de terras sen dono moi utilizada na repoboación cristiá das terras do Douro entre os séculos VIII-IX e que permitiu o acceso á propiedade de campesiños libres, pequenos propietarios e tamén mosteiros e nobres. Houbo dúas modalidades:

• A oficial: desenvolvida polo rei ou os seus delegados.
• A privada: efectuada por nobres e eclesiásticos ou familias de campesiños libres de forma espontánea e que, pasado o tempo, demandarían a aprobación do rei.

Carta de Poboamento

A Carta de Poboamento era o documento outorgado por un rei cristián ou señor que contiña os dereitos e privilexios concedidos aos poboadores dun lugar durante o proceso de Reconquista e repoboamento das terras peninsulares recuperadas ao islam polos reinos cristiáns. A súa finalidade era atraer a poboación, guerreira e campesiña, para repoboar e revitalizar terras despoboadas ou asegurar novas fronteiras. Levouse a cabo durante os séculos XI e XIII.

Mozárabe

O termo mozárabe refírese aos cristiáns de orixe hispanovisigoda que permaneceron en territorio de Al-Andalus tras a conquista musulmá. Permanecen entre os séculos VIII e XI. A cambio de conservar a súa fe e os seus costumes tiñan que pagar impostos, polo que moitos foron desprazándose cara ao norte, aos territorios dominados polos cristiáns, ou converténdose ao islam.

Taifas

As taifas eran os reinos musulmáns que conformaban territorios independentes, pero militar e economicamente débiles, que aparecen a partir da desintegración do Califato de Córdoba no 1031, tras a desaparición do imperio almorábide no 1134 e do imperio almohade no 1232. Para manter a súa independencia pagaban as parias aos reinos cristiáns. Chegou a haber máis de 20 reinos, pero co tempo foron diminuíndo pola conquista. O último reino foi o nazarí de Granada, que desapareceu no 1492.

Mesta

O Honrado Concejo de la Mesta era a organización de gandeiros trashumantes creada por Alfonso X en 1273 que acadou gran poder en Castela polos privilexios que tiñan para o uso de Cañadas Reais, control de impostos sobre o gando, regulamentación dos usos e dereitos sobre as terras gandeiras e sobre a comercialización da lá con Flandres e Inglaterra. Os seus privilexios desaparecen no s. XVIII e foi abolida en 1837.