A Xeoloxía da Península Ibérica: Rochas, Relevo e Paisaxes Característicos

A Xeoloxía da Península Ibérica: Rochas, Relevo e Paisaxes

A Península Ibérica está composta por distintos tipos de materiais xeolóxicos que condicionan a forma e a evolución do relevo. A diversidade de rochas que conforman este territorio dá lugar a diferentes paisaxes e formas xeomorfolóxicas segundo a súa composición e resistencia á erosión. Estes materiais pódense clasificar en tres grandes áreas litolóxicas:

• A área silícea: caracterizada por rochas antigas e duras.
• A área calcaria: composta por rochas sedimentarias solubles.
• A área arxilosa: formada por materiais brandos e facilmente erosionables.

Ademais, a erosión diferencial tamén xoga un papel fundamental na modelaxe do relevo peninsular.

Área Silícea: Rochas Antigas e Paisaxes Graníticas

A área silícea está formada principalmente por rochas antigas, de orixe precámbrico e paleozoico, como os granitos, os gneises e as lousas. Estas rochas son duras e resistentes á erosión, aínda que se ven afectadas pola alteración química e a meteorización a partir das diaclases. A alteración química consiste na descomposición progresiva dos minerais que compoñen estas rochas debido á acción da auga e dos gases atmosféricos, favorecendo a formación de areas e a desagregación superficial.

Pola súa parte, as diaclases, que son fracturas naturais das rochas, facilitan a súa fragmentación en bloques e a formación de paisaxes características, como os berrocais ou os tors, moi comúns en Galicia e no Sistema Central.

Área Calcaria: O Relevo Kárstico e as súas Formas

A área calcaria está composta por rochas sedimentarias como a calcaria, que son solubles en auga e dan lugar a paisaxes kársticas debido á acción disolutiva das augas cargadas de dióxido de carbono. Esta disolución xera diversas formas de relevo características:

• Os lapiás: surcos e fendas nas superficies rochosas.
• As gargantas ou canóns: resultan da acción erosiva dos ríos sobre o terreo calcario.
• Os poljes: grandes vales de fondo plano nos que a auga pode estancarse temporalmente.
• As dolinas: depresións circulares formadas polo afundimento do terreo.
• As covas e simas: galerías subterráneas xeradas pola disolución da rocha calcaria, como as famosas covas do Drach en Mallorca.

Área Arxilosa: Paisaxes Suaves e a Erosión Diferencial

A área arxilosa está composta por materiais brandos como as arxilas e as margas, que se erosionan con facilidade dando lugar a relevos suaves e ondulados, como as campiñas, amplas chairas onduladas atravesadas por vales fluviais. Nalgúns casos, a forte erosión sobre estes materiais pode orixinar formas abruptas como as cárcavas, que son profundas fendas no terreo creadas pola escorrentía da auga sobre chans brandos e descubertos de vexetación, sendo moi comúns no sueste peninsular.

A Erosión Diferencial e os Tipos de Relevo

Por outra banda, a erosión diferencial, que actúa sobre rochas de distinta dureza, dá lugar a tres tipos principais de relevo:

Relevo Horizontal

O relevo horizontal fórmase en zonas con estratos horizontais alternantes de materiais duros e brandos, xerando plataformas elevadas como páramos e mesas, mentres que as áreas máis erosionadas forman depresións ou vales.

Relevo en Costa

O relevo en costa está condicionado pola resistencia das rochas á erosión mariña, creando cantís, praias ou rías, como ocorre nas costas atlántica e cantábrica.

Relevo Pregado

O relevo pregado prodúcese en áreas sometidas a fortes presións tectónicas, xerando montañas e vales en función da natureza dos materiais afectados, como se observa nos Pireneos ou na Cordilleira Cantábrica.

Conclusión: A Riqueza Xeolóxica da Península Ibérica

Todos estes procesos combinados fan da Península Ibérica un territorio xeoloxicamente diverso, cunha gran variedade de formas de relevo que seguen evolucionando baixo a acción dos axentes xeolóxicos.