1917ko Krisia: Arrazoiak eta Gertaerak

Krisi militarra: Defentsa-juntak

Erreforma militarren proiektuek militarren haserrea piztu zuten. Gobernuak ofizialen gehiegizko kopurua murriztu nahi zuen, haien soldatek aurrekontuaren zati handi bat hartzen baitzuten. Haserretzeko beste arrazoi bat mailaz igotzeko sistema izan zen; gehienak gerrako merituengatik izaten ziren, eta horrek mesede egiten zien Afrikan zeuden militarrei, ez penintsulan zeudenei.

Defentsa-juntak joera sindikal argia zuten. Helburu ekonomiko eta profesional izateaz gain, autonomia kooperatiboa eskatu zuten. 1917ko ekainean, juntek ultimatum bat aurkeztu zioten gobernuari, Junten Manifestua izenekoa.

Krisi politikoa: Parlamentarien Batzarra

Junten joera erregenerazionista ikusita, oposizioko hainbat taldek uste izan zuten erregimena porrot egiteko zorian zegoela, eta, beraz, erreforma bat edo iraultza demokratiko bat egiteko aukera zutela.

Dato gobernu kontserbadoreak berme konstituzionalak kendu, prentsaren zentsura ezarri eta Gorteak ixteko agindu zuenean, Bartzelonan Parlamentarien Batzarran parte hartzera deitu zituen senatari eta diputatuak.

Batzarrak behin-behineko gobernu bat eratzea adostu zuen, konstituzioa norabide deszentralizatzailean erreformatzeko eta Kataluniaren autonomia onartzeko. Baina oso babes txikia jaso zuen. Juntek ez zituzten asmo horiek onartu; beraz, gobernuak desegin egin zuen.

Krisi soziala: Abuztuko Greba Orokorra

Beste erronka bat gehitu zen: langile-mugimendua eta hark greba orokorra egiteko zuen asmoa.

• Martxoan, bi talde sindikalek (UGT eta CNT) greba orokorrera deitzeko manifestu bat sinatu zuten elkarrekin.
• Eusko Langileen Alkartasuna (ELA) ez zen gatazketan sartu, eta uko egin zion sindikatu sozialistekin elkarlanean aritzeari.
• 1917ko abuztuan, greba orokorra hasi zen, baina Madrilgo, Bartzelonako, euskal probintzietako eta Asturiasko gune industrialetan baino ez zuen izan eragin handia, eta haietan gertatu ziren istilurik larrienak.
• Armadak bete egin zuen langileei tiro egiteko agindua. Greba-batzordeko kideak atxilotu eta biziarteko kartzela-zigorra ezarri zieten.