1929ko Krisia eta Depresio Handia: Arrazoiak eta Ondorioak

1929ko Krisia: Zergatiak eta Ondorioak

1929ko KRAKA ETA ARRAZOIAK Amerikako nekazaritzaren eta industriaren ekoizpenak gora egin zuen. Gerra amaitzean, kontsumoa beherantz egin zuen eta gehiegizko ekoizpena zegoen. Prezioak jaitsi egin ziren, eta stockak ugaritu. Amerikako itxurazko oparotasun ekonomiko faltsua. Urriaren 24an, ostegun beltzean, inbertsiogileak beldur ziren. Akzio asko saldu ziren. Akzioen prezioa bat-batean jaitsi zen eta New Yorkeko burtsak porrota izan zuen.

Depresio Handiaren Hasiera

DEPRESIO HANDIA Depresio ekonomiko orokorra eragin zuen. Dirua eta aurrezkiak galdu ziren eta bankuek ez zuten krediturik ematen. Industriek eta nekazariek ezin zituzten bankuen kredituak erabili. Kanpo merkataritza gelditu zen, herrialdeek neurri protekzionistak hartu zituzten.

Krisiaren Hedapena eta Ondorioak Munduan

KRISIAREN HEDAPENA ETA ONDORIOAK Estatu Batuetatik mundu osora hedatu zen. Banku askok porrota egin zuten eta industrialari eta nekazari askok kredituen menpe bizi ziren.

• Demografian, hazkundea eta migrazioa eten egin ziren, langabezia murrizteko.
• Arlo ekonomikoan nekazaritzako eta industriako ekoizpena eta kanpoko merkataritza jaitsi zen.
• Gizartean, langabeziak gora egin zuen, erdiko klaseak eta langileen porrota.
• Politikan, krisiaren eraginez demokraziak ospea galdu zuen. Beste ideologiek gora egin zuten, totalitarismoak eta komunismoak. Herrialdeen arteko lehia handitu zen.

Konponbideak Bilatzen: Interbentzionismoa eta New Deal

KONPONBIDEEN BILA Krisiari aurre egiteko autarkia sustatu zuten. Keynesek estatuko enpresak sortu eta interbentzionismo ekonomikoa bultzatu zuen; inbertsioa, lana eta kontsumoa bultzatzeko. Roosevelt 1933an New Deal berreskuratze programa jarri zuen abian. Industriako eta nekazaritzako soberakinak amaitu ziren, eta gutxieneko alokairuak, langabeziaren eta txirotasunaren aseguruak ezarri zituzten. Hobetu egin zen, baina ez nahikoa.

Totalitarismoaren Gorakada Krisiaren Ondorioz

FAXISMOAREN GOREN GUNEA 1919-1939 bitartean, Britania Handian, Frantzian eta Estatu Batuetan sistema politiko parlamentario eta demokratikoak egon ziren. Erregimen autoritarioak ezarri ziren Europako erdialdeko eta hegoaldeko herrialde askotan. Italian Mussoliniren eta Alemanian Hitlerren aginte politikoak ekonomia, gizartea, kultura eta artea kontrolatu nahi zituen.

Totalitarismoen Arrazoiak eta Gizarte Babesak

TOTALITARISMOEN ARRAZOIAK ETA GIZARTE BABESAK Arrazoiak: sistema demokratiko sendorik ez egotea, talde iraultzaileen eta antikomunisten arteko gizarte-populazioa; Lehen Mundu Gerrako bake-itunekin pozik ez egotea, Alemania umilatuta zegoen, ordain gutxi jasotzen zuelako. Gizarte babesak: langabe atsekabetuak eta gizarte sektore kontserbadoreak.

Sistema Totalitarioen Ezaugarriak

SISTEMA TATALITARIOEN EZAUGARRIAK Sistema politiko autoritarioa ezartzea. Estatuak aginte guztia biltzen du eta lider baten bidez gauzatzen du. Liderrak ez du hutsik egiten, obedientzia itsua eskatzen du.