1931ko Krisia: Giza Duintasunaren Etsipena Chicagon

Testu mota. Testu sozioekonomikoa da, Arthur M. Schlesingerrek 1957. urtean idatzitako Antzinako Ordenaren Krisia, 1919-1933 lanetik aterata. Egileak 1931ko egoera deskribatzen du, hizkuntza arin eta konprometituaren bidez. Historialari gisa, Depresio Handiaren hondamena eta haren eraginak azaltzen ditu. Irakurlea hunkitzen du deskribapen gogor eta gordinarekin, eta ziur asko, egileak oraindik bere nerabezaroaren oroitzapenak ditu.

Ideia nagusia

Testuaren ideia nagusia estatubatuar gizarte gehienaren egoera kaskarra da (depresioaren bigarren neguan), hau da, 1931n, 1929ko burtsaren krisiaren ondorioak gero eta handiagoak izan zirenean; izan ere, ekonomia- eta gizarte-sektore guztietan izan zuen eragina. Egileak Chicagoko egoera azaltzen du, baina beste edozein lekutakoa azaltzeko aukera izan du. Bere kontaketa oso erreala denez, titular hau jar genezake: “giza duintasunaren etsipena”.

Azterketa

Testuak krisiaren ondorioak zuzenean jasan zituztenen bizitza gogorra deskribatzen du. Lanik gabe ez izatea iragankortzat jotzen zuten, eta egileak dioen bezala (bizimodu bihurtu zen…). Enpresak ixtean langabe ugari geratu ziren kalean, eta egoera hori etsigarria zen zituen ondorioengatik: diru falta bizitzeko, jateko, alokatzeko edo etxebizitza bat oinarrizko zerbitzuekin mantentzeko, hala nola berogailua neguan. Etxebizitzarik ez zutenek, tren-bagoietan, parkeetan edo zituzten materialez barrakak altxatuz bilatu behar zuten erosotasuna. Miseriaren beraren isla zen, baina batez ere, egileak dioen bezala, “errendizioarena”, hau da, egoera hain zaila gainditzeko ezintasun moralarena, non ogi-puska bat lortzea, zenbait ordu itxaroten eman eta gero, ezinezko eginkizuna baitzirudien. Beste batzuek, oraindik zorigaiztokoagoak zirenek, zabor artean bilatzen zuten. Schlesingerek Hoover administrazioa kritikatzen du, krisiaren aurrean neurri zuzentzaileak ez hartzeagatik, berez konponduko zelakoan. Horretatik urrun eta ironia makabro gisa, presidenteak saski-naski edozein lekutan altxatzen ziren barraka-herrixkei bakarrik eman zien izena: Hoovervilles. Oso urrun geratzen ziren (hogeiko hamarkadako urte zoriontsu) horiek.