70eko Hamarkadako Krisi Ekonomikoak: Zergatiak, Ondorioak eta Erantzunak

Lehenengo Ezegonkortasunaren Arrazoiak

Hiru arrazoi nagusik eragin zuten lehenengo ezegonkortasuna:

1. Ekonomiaren etengabeko hazkundea: Lehengaien eskaria eskaintzaren gainetik zegoen, eta honek tentsio inflazionistak sortu zituen. Energiaren arazoak egoera larriagotu zuen.
2. Moneta sistema: Dolarraren patroiaren amaierak eta AEBen kanpoko defizit altuak likidezia ugari sortu zuen, dolarraren debaluazioa eraginez. Honek, ganbio-tipo ezegonkorrak eta inflazio gorakorra ekarri zituen. Europa, bere aldetik, Europar Moneta Batasuna proiektua abiarazi zuen.
3. Industria ekoizpenaren eta nazioarteko lanaren zatiketaren aldaketak: Garapen bidean zeuden herrialdeak azkar sartu ziren munduko ekonomian. Honek munduko populazioa eta eskaria handitu zituen, lehengaien eta energiaren prezioen igoera eraginez.
4. Politika keynesianoan tentsio inflazionistak:

Krisia (1973-74)

Petrolioak ikatza ordezkatu zuen eta eskaria eskaintzaren gainetik jarri zenez, petrolioaren prezioa igo zen. 1973an OPEP sortu zen, petrolioaren merkatua eta prezioa kontrolatzeko.

Ondorioak:

• Lurralde produktugileentzat: Petrolioaren prezioaren kontrola zutela aprobetxatuz, multinazionalei petrolioaren kontrola erdira jaitsi eta beraien eros-ahalmena handitu zuten.
• Lurralde erosleentzat: Lanorduak, enpleguak eta inbertsio-programak jaitsi ziren. Honek errenta eta eskariaren beherakada eta langabeziaren gorakada ekarri zituen.

Krisia (1978-79)

Arrazoiak:

Pertsiar Golkoan, Irango iraultzaren ondorioz, petrolioaren prezioa igo zen. AEBetan krisia areagotu zen, interes-tipoen igoera berria eraginez.

Ondorioak:

• AEBetan dirua garestitu zenean, inbertsio produktiboa gelditu egin zen.
• Garapen bidean dauden herrialdeen zorra seikoiztu zen.
• Petrolioa garestitu eta esportazioak murriztu ziren.
• Enpresen ekoizpen txikiak baldintzatu zuen esportazioa.

Krisiaren Aurkako Errezetak: 1980ko Hamarkadako Politika Liberalak

Alderdi guztien helburu nagusia merkatu-mekanismoen malgutasuna berrezartzea zen. Politika liberalak herrialde guztietan aplikatzen hasi ziren.

Mekanismo malgu horien atzean zeuden:

• Moneta politika, inflazioa eteteko.
• Konkurrentzia politikak (finantza-merkatua askatu, lan-merkatua malgutu, prezioen gaineko kontrolak ezabatu).
• Sektore publikoaren tamaina txikitu.
• Enplegu politika (lanaren malgutasunak langabezia areagotuko zuen).

Emaitzak:

• Inflazioaren kontrola lortu zen, baina jarduera ekonomikoa eten zen.
• Defizit publikoaren kontrolean ez zuen arrakastarik izan.
• Hazkunde ekonomikoa ahula izan zen.
• Konkurrentzia sortzeak monopolioak ezabatzea ekarri zuen. Orduan, enpresek integrazio-prozesuak burutu zituzten merkatua kontrolatzeko eta produktu berriak eskainiz bezeroak erakartzeko.

Krisia

Arrazoiak:

Irakeko armadak Kuwait hartu zuen, eta AEek Irakeko tropak kanporatzeko esku hartu zuten.

Ondorioak:

Petrolioaren krisiak ekonomia postindustriala ekarriko du, egungo ekonomiaren ezaugarri batzuk agertuz (industriaren pisuaren galera, fabrikazioaren kanporatzea, eraldaketa-prozesuak).

Berrikuntza teknikoak 3. Industria Iraultzan garrantzia hartuko du, lan-eskaria jaitsiko da eta eskulan trebatua bultzatuko da.