Adierazpen Askatasunaren Mugak: Erlijioa, Terrorismoa eta Gehiago

Adierazpen- eta Informazio-Askatasunen Mugak: Ikuspegi Orokorra

Konstituzioaren 20.4 artikuluak adierazpen- eta informazio-askatasunaren mugak zehazten ditu. Muga hauek dira:

• Konstituzioaren I. Tituluan aitortutako eskubideen errespetua.
• Aurrekoak garatuko dituzten legeek diotena.
• Batez ere, ohorerako eskubidea, intimitaterako eskubidea eta norberaren irudirako eskubidea.
• Gazteen eta haurren babes-eskubidea.

Ideologia Adierazteko Askatasunaren Mugak: Ordena Publikoa

Ordena publikoaren kontzeptua modu itxian ulertu behar da. Pertsonak edo ondasunak arriskuan ez jartzeko egitatezko egoerak babestean datza. Bizitzeko edo osotasun fisikorako lotura estua du. Helburuak hauek dira: indarkeriazko portaerak ekidin, delituak prebenitu, eta herritarren oinarrizko eskubideak bermatu.

Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren (GEEA) ustez, ideia ez-kaltegarriak babestu behar dira, baita iritzi dominatzailea zauritzen dutenak ere. Konstituzioaren 16.1 artikuluaren (iritzi-askatasuna) eta 20.1.a) artikuluaren (ideiak adierazteko askatasuna) arteko erlazioak ordena publikoa gordetzeko arriskua ekar dezakete.

AEBn, hate speech edo gorroto-diskurtsoa ordena publikoa nahasteko berehalako arriskutzat jotzen da. Honako ideia hauek ez dira onargarriak:

1. Adierazpen-askatasunak ez du iraintzeko eskubidea bere baitan hartzen. Mespretxua dakarten adierazpenak ez dira onargarriak, ezta eztabaida politikoan ere.
2. Iritzi-askatasunak eta adierazpen-askatasunak ez dute izaera arrazista edo xenofoboa duten adierazpen edo kanpainak bere baitan hartzen.

Diskurtso Arrazista eta Diskriminatzailearen Debekua

Adierazpen-askatasunak ez ditu diskurtso arrazista edo xenofoboak babesten. Beste mezu diskriminatzaileek (matxistak, sexistak, etab.) ez dute babes juridikorik, eta zigor bidetik jarrai daitezke ere. Konstituzioaren 16. artikuluaren arabera, ez da nahikoa izango herrien, etnien edo taldeen akatsen neurriz kanpoko orokortasun okerra delitua egin dela ulertzeko.

2010eko Ikus-entzunezko Legeak dio ikus-entzunezko komunikabideek ezingo dutela inoiz ere gorrotoa edo bereizkeria bultzatu, eta giza duintasunarekin eta Konstituzioaren balioekin jokatu behar dutela.

Ohorea jokoan dagoenean:

• Talde batena: definituta egoten da sexuagatik, arrazagatik, ideologiagatik, erlijioagatik... kasu hauetan, muga 16. artikulua da (ohorea urratzearekin ez da nahikoa, ordena publikoa urratu behar da).
• Pertsona batena: muga 20.4 artikulua da.

Mugak: 20.4 eta 16. artikuluak hartu behar dira kontuan. Eskubidearen egikaritzak arriskuan jartzen baldin badu ordena publikoa, mugatuko da ideologia adierazteko askatasuna. 16. artikuluaren muga nagusia ordena publikoa da. GEEArentzat, doako iraina da muga.

Genozidioen Justifikazioaren Debekua eta Diskurtso Ezeztatzailea

1995eko Kode Penalaren arabera, delitua da genozidioa ezeztatzea edo justifikatzea, edota delitu horiek sortzen edo babesten dituzten erregimen edo erakundeak babestea. Baina honek hainbat arazo ekarri ditu:

1. Genozidioa zer denaren inguruko eztabaida historiografikoa.
2. Delitu horren eta jurisprudentzia errepikatu baten arteko kontraesana.
3. Ukapena, egitatea eta iritzia zer denaren eztabaida (Holokaustoaren ezeztapena, adibidez).
4. Tolerantzia-estandarren aldagarritasuna, unearen eta estatuaren arabera.

Sentimendu Erlijiosoen Babesa

Adierazpen-askatasuna eta erlijio-askatasuna Konstituzioak eta Giza Eskubideen Europako Hitzarmenak babesten dituzten oinarrizko eskubideak dira. Erlijioa adierazteko askatasunaz baliatzea erabakitzen dutenek ezin dezakete espero kritika ororen babespean egitea; beste pertsona batzuek euren erlijio-sinesmenak arbuiatzera irits daitezkeela jasan eta onartu behar dute.

Beharrezkotzat jo daiteke, zenbait gizarte demokratikotan, objektu erlijiosoen aurkako eraso iraingarriak zigortzea. GEEAk aplikatzen duen irizpidea doako irainarena da; hau da, erlijioa iraindu daiteke, kritikatu daiteke, betiere adierazpen horrek ez baldin badu doako iraina suposatzen.

Espainiako Estatuan, Kode Penalak ideia erlijiosoak babesten ditu. Zigortu egiten du hitzez, idatziz nahiz edozein agiriren bitartez erlijio baten kideen sentimenduak ofenditzeko, haren dogma, sinesmen edo zeremoniei eskarnio edo iseka egitea.

Autonomia Politikoei eta Horien Sinboloei Idoi Egitea

Espainiako autonomia-erkidegoen edo bere ikur zein ezaugarrien aurka hitzez, idatziz edo egitez egindako ofentsa edo idoiak, betiere publizitatez egiten direnean, delitu dira. Normalean, zigorrak sinbolo edo bandera erretzeagatik, zapaltzeagatik edo erauzteagatik izaten dira (Kode Penalaren 543. artikulua). Ordena publikoa nahastearen arriskuaren irizpidea erabili beharko litzateke.

AEBn ez dute delitu hau zigortzen, banderak berak ordezkatzen duen askatasunaren kontzeptuaren aurka joango litzatekeelakoan. Kontuan hartu behar da Estatu espainiarrak historikoki delitu hori zenbait ideia politiko zapaltzeko baliabide gisa erabili duela.

Ereserkiaren kasuan, elkarte politiko baten arduraduna kondenatua izan da kirol-ikuskizun batean ereserkiari txistua jotzea planifikatzeagatik. Baina pertsona juridikoak (futbol taldeak, adibidez) ezin dira kondenatuak izan horregatik.

Terrorismoa Goraipatzea eta Biktimen Umiliazioa

1978ko Konstituzioaren arabera, Zigor Kodeak zehazten zuenez, apologia-delitua soilik bere izaeraren arabera delitu bat egiteko bultzada zuzena zegoenean zen. Hiru jarduera zigortzen dira gaur egun:

• Terrorismoa bultzatzea (incitation): Ordena publikoaren irizpidea aplikatzen da. Terrorismoa praktikatzera bultzatzea kondenatzen da.
• Terrorismoa goraipatzea edo justifikatzea (enaltecer/justificar): Terrorismoaren apologia, zentzu hertsian. Ez dago zehaztuta zein irizpide aplikatu den. Ordena publikoaren irizpidea ezarri da, baina asko malgutuz. Ordena publikoa modu hipotetikoan arriskuan jartzea.
• Biktimen edo beraien familien umiliazioa: Hori ere delitu izan daiteke; kasu honetan, doako irainaren irizpidea aplikatu da.