Antzinako Erromako Historialari Handiak: Tito Livio eta Julio Zesar

Tito Livio (K.a. I. mendea - K.o. I. mendea)

Paduan jaio zen eta Augusto enperadorearen garaiko Pax Augusta bizi izan zuen.

Liviok Augusto eta Mezenasen babespean zeuden idazleekin (Virgilio, Horazio, etab.) harreman ona izan bazuen ere, politikatik urrun zegoen eta errepublika zalea zen.

Obra Nagusia: Ab urbe condita

Zizeronen ideiak aintzat harturik, historialari zehatza eta inpartziala izaten saiatu zen, modu argian eta ulergarrian idatziz. Horretaz gain, erromatar historiografiaren diskurtsorik hoberenetarikoak idatzi zituen. Obra anitz idatzi zituen, 142 liburu, Ab urbe condita izenburuarekin, baina 35 besterik ez zaizkigu iritsi. Erromaren sorreratik K.a. 9. urtera arteko historia idatzi zuen, Neron Klaudio Druso –Tiberio enperadorearen anaia– hil zen arte.

Historiografia eta Estiloa

Zehatza izan nahi zuenez, antzinako historialariak hartu zituen iturri; baina hauek ez dira fidagarriak, Liviok berak onartu zuen bezala. Horregatik, Kartago eta Greziako iturriekin konparatuko ditu, nahiz eta akats eta kontraesan asko zeudela ikusi. Livioren lanak helburu etiko eta didaktiko bat du, bere historiaren protagonistek Erromako balioak islatzen baitituzte: adorea, erlijiotasuna, justizia, etab. Kutsu abertzale sakona du baita ere, historia, berarentzat, Erroma bere garai gorenera eramango duten gertaera segida bat baita.

Bere estiloan arkaismo ugari eta forma poetikoak topatzen ditugu, bai hiztegiaren aldetik, baita erritmoari dagokionez ere; izan ere, prosaz idazten badu ere, sarritan erritmo daktilikoa aurkituko baitugu eta batzuetan hexametroa ere.

Julio Zesar

Bizitza eta Ibilbide Politikoa

Julio Zesar Erromako politikari eta militar garrantzitsua izan zen, eta bere bizitzako lehenengo zatian gaztetatik hasi zen politikan. Bere karrera arrakasta handia izan zuen, eta kontsul izendapena izan zen bere garaiko agintari garrantzitsuenetako bat. Bere garaian, Erromako Errepublika krisialdi batean murgildurik zegoen, arazo ekonomiko, sozial eta politiko larrien aurrean.

Zesarrek Kraso eta Ponpeioren eskutik parte hartu zuen Erromako Lehen Triunbiratuan; baina geroago, gerra zibilaren ondoriozko gatazkak sortu ziren, eta Zesarrek diktadore izendatu zuen bere burua.

Obra Nagusiak eta Estiloa

Bere garaian, Galia konkistatu zuen eta De bello gallico lanaren bidez kanpaina militarreko narratiba biltzen da, Galietako herrien deskribapenen eta etnografia luzeen bidez.

Gainera, De bello civili lanaren bidez, Ponpeioren kontra egindako gerra zibila deskribatu zuen hiru liburutan. Zesarrek, bere irudi objektiboarekin bat etorriz, hirugarren pertsona erabiliz idatzi zuen, baina bere burua beti protagonista izan zen. Estilo aldetik, Zesarrek estilo bizia erabili zuen, pasarteak ez baitira luzeak eta hizkuntza sinplea eta dotorea erabili zituen, batez ere hiztegi militarra. Elkarrizketa eta hitzaldi ugari topatu ditugu bere estiloan, dramatismoa lortzeko, estilo zuzena erabiliz.

Historiografiaren Ekarpena

Julio Zesarrek sekulako garrantzia izan zuen historiaren eta historiografiaren alorrean, eta bere lanak gaur egun ere gogoratu eta aztertu dira. Bere garaiko errekonozimendua jaso zuen eta Erromako lehen historialaria izan zen. Bereziki, De bello gallico eta De bello civili lanek historiografian garrantzi handia dute eta bere irudia eta ekarpena handitu dute. Bere lanak olerki eta eskutitzekin batera, gehigarri garrantzitsuak izan ziren.