Arte Erromanikoa: Ezaugarriak eta Adierazpideak

Arte Figuratiboa Erromanikoan

Arte plastikoak eraikinetan integraturik garatu ziren. Portada (atelada) eta absidea ziren gune apainduenak, bataiarri eta kapitelekin batera, formak esparru berezi horietara egokituz. Ikonografiak eduki sinbolikoa du. Helburu didaktikoa betetzen zuen, Biblia eta erlijio-gaiak irudikatuz fededunak hunkitu eta hezitzen baitzituzten.

Ondorioz, irudiek indar adierazkor handia zuten, eta edertasun formala eta naturalismoarekiko interesa galdu egin zen. Konposizioek simetria printzipioa jarraitzen zuten, eta irudi hieratikoek denbora-eza adierazten zuten.

Gai ohikoenak hauek ziren:

• Kristo azken epaiketan (Pantokrator)
• Ama Birjina
• Santuak

Gai profanoak, berriz, bigarren mailan geratzen ziren.

Eskultura Erromanikoa

Eskultura monumentala eraikin nagusietan hezurmamitu zen, XI. mendetik aurrera Donejakue bidean tailer ezberdinek egindako lanari esker.

Adibide Nabarmenak

• Borgoina: Vezelayko portadako konposizio hierarkikoa nabarmentzen da.
• Moissac: San Pedroren tinpanoan, Kristo epailea Tetramorfos eta Apokalipsiko 24 agureek inguratzen dute.
• Chartres: Irudi luzangek gotikorako bidea iragarriko dute, XII. mendeko bigarren erdian.
• Katalunia: Ripolleko portadan eskultura monumentala garatu zen.
• Santiago: Esteban maisuak zuzendu zuen Zilartegien ateko programa ikonografiko konplexua, adierazkortasunez betea.

XII. menderako eskolak sendotu egin ziren.

Euskal Herriko Eskultura Erromanikoa

• Nafarroa: Zangozako Andre Mariaren edo Lizarrako portada (atelada) erromanikoek ezaugarri eboluzionatuak dituzte.
• Araba: Armentiako eta Estibalizko Andre Mariaren lanak dira aipagarri.

Eskultura Exentua

Eskultura exentuak polikromatuak ziren, nahiz eta gaur egun jatorrizko apaindura galduta duten. Ugarienak hauek ziren:

• Kristo gurutzefikatua (maiestatez betea)
• Ama Birjina erretaulkian eserita, umea altzoan duelarik

Pintura Erromanikoa

Horma edo taula gainean margoturik, koloreak ez ziren benetakoak, eduki sinbolikoaren araberakoak baizik. Koloreak distiratsu eta argiak ziren, eta ingeradak nabarmenak, lerro lodi eta ilunez adieraziak.

Eraginak eta Adibideak

• Italiar penintsula: Bizantziarra da eragin argiena.
• Iberiar penintsula: Ekarpen prerromanikoek ere izan zuten lekurik, erresuma kristauetan.
• Taüll: Sant Climenteko absideko freskoetan, bizantziar hieratismoa eta frontalitatea (aurrekotasuna) dira nabari.
• Seu d’Urgell: Taula gainean eginikoen artean, Seu d’Urgelleko aurrealdea (erretaula) nabarmentzen da.
• Donejakue Bidea: Eragin frantsesa nagusitu arren, mozarabiar miniaturen eragina ere nabaritzen da, esate baterako, Leongo San Isidoro basilikan dauden freskoen adierazkortasun eta naturalismoan.

Beste Arte Adierazpide Batzuk

Miniaturak

Monastegietan ekoiztutako liburu aberats apainduak dira, adierazpide nabarmen bat.

Arte Ez-erlijiosoa

Arte ez-erlijioso urriari dagokionez, erresumetako gaztelu eta gotorlekuetan azalduko da batez ere.

Urregintza

Urregintza, bai nobleziaren eta bai elizen eta elizgizonen enkarguz garatu zen.