Bigarren Mundu Gerra: Hasiera, Kausak, Faseak eta Ondorioak

Bigarren Mundu Gerra

Hasiera eta aldeak

• Hasiera: 1939-09-01 (Alemaniak Polonia inbaditu zuen)
• Amaiera: 1945-09-02 (Japoniaren errendizioa)
• Aldeak:
  • Ardatzak: Alemania, Italia, Japonia, Hungaria, Errumania, Bulgaria, Eslovakia.
  • Aliatuak: Erresuma Batua, Frantzia, Estatu Batuak, Sobietar Batasuna.
  • Neutralak: Espainia, Suedia, Turkia, Portugal...

Kausak

• Lehen Mundu Gerrako bake-itunen ondorioak: Alemaniaren umiliazioa.
• Alemania: biziespazioa eta nazionalismoa.
• Italia: espantsio militarra (Etiopia, Balkanak).
• Japonia: Txinan hedatu nahi zuen.
• Autarkia, protekzionismoa, militarismoa: desfileak, armamentua.
• Lurralde-gatazkak: Sudeteak, Alsazia, Polonia, Albania...

Faseak

1. Ardatzaren nagusitasuna (1939–1941)

• Alemania: Polonia, Herbehereak, Belgika, Frantzia (Vichy eta Charles De Gaulle erbestean).
• Britainia: Ingalaterrako gudua (Churchill vs. Hitler).
• Afrika: Rommel eta Afrikako Korpsa.
• 1941: Bizargorri operazioa (Sobietar Batasuna inbaditu, Stalingradoko gudua).
• Japonia: Pearl Harbor (AEB gerran sartu zen).

2. Oreka (1942–1944)

• AEB Japonia garaitzen hasi zen: Midway, Guadalcanal.
• 1943: Aliatuak Sizilian (Mussolini kargutik kendu zuten).
• 1944-06-06: Normandiako lehorreratzea (Frantzia askatzen hasi ziren).

3. Ardatzaren porrota (1944–1945)

• Sobietar Batasuna: Ekialdeko Europa askatu, Auschwitz ireki (1945-01-27).
• Aliatuak: Paris askatu, Alemania bonbardatu.
• Mussolini fusilatu zuten, Hitlerrek bere buruaz beste egin zuen.
• Alemania: errenditu zen (1945-05-08).
• Japonia: Hiroshima eta Nagasaki (1945-08-06 eta 09).
• Amaiera: 1945-09-02, Japoniaren errendizioa.

Ondorioak

• 60 milioi hildako, 6 milioi soldadu eta 25 milioi zauritu.
• Hiriak, industriak eta laborantza-eremuak suntsitu ziren.
• Aurrerapen teknologikoa: bonba atomikoa, misilak, sateliteak...
• Lurralde-aldaketak: Alemania zatitua (Erresuma Batua, Sobietar Batasuna, AEB, Frantzia), Berlin ere bai.
• Totalitarismoaren amaiera, demokraziaren gorakada.
• Sistema bikoitza: kapitalismoa (AEB) vs. komunismoa (Sobietar Batasuna) (Gerra Hotza).

Bake-itunak eta NBE

• Atlantikoko Ituna, Casablanca, Kairo, Teheran, Yalta: bakea eta ordena berria ezarri ziren.
• Nurenbergeko Epaiketak: nazi buruzagiak epaitu zituzten.
• Nazio Batuen Erakundea (NBE): 1945-06-25ean sortu zen, bakea bermatzeko eta giza eskubideen aldarrikapena egiteko.