Bigarren Mundu Gerra: Kausak, Guduak eta Ondorioak

Bigarren Mundu Gerra: Kausak

• Versaillesko Ituna (1919): Gerraosteko baldintza gogorrek Alemanian desadostasuna sortu zuten.
• Totalitarismoa: Erregimen totalitarioen (faxismoa, nazismoa, estalinismoa) gorakada eta hedapen-nahia.
• Inperialismoa: Potentzien arteko lehia koloniala eta baliabideen kontrola.
• 1929ko Krisi Ekonomikoa: Mundu mailako krisiak tentsio sozial eta politikoak areagotu zituen.
• Nazioen Elkartearen ahultasuna: Nazioarteko bakea mantentzeko ezintasuna.
• Espainiako Gerra Zibila: Potentzia handien arteko lehen konfrontazio militarra.
• Aliantza-sareak: Bloke militarren sorrera eta tentsio diplomatikoak.

Gudu Garrantzitsuenak

• Stalingrad: Ekialdeko Frontean inflexio-puntua izan zen, Alemaniako Wehrmacht-en porrot handia.
• El Alamein: Ekialde Hurbileko petrolio-eremuak kontrolatzeko funtsezkoa, Aliatuen garaipena Ipar Afrikan.
• Midway: Ozeano Barean, japoniarren ofentsiba geldiarazi zuten aliatuek, Koral Itsasoko Guduaren ondoren, itsas nagusitasuna lortuz.

Konferentzia Nagusiak

Gerra amaierako eta gerraosteko estrategiak eta bakerako baldintzak adosteko, bi konferentzia nagusi egin ziren:

• Yaltako Konferentzia: 1945eko otsailean, Aliatu nagusien arteko akordioak (AEB, Erresuma Batua, SESB) Europaren etorkizunari buruz.
• Potsdameko Konferentzia: 1945eko uztailean, Alemaniako okupazioa eta gerraosteko mugak zehaztu ziren.

Lurralde-aldaketak eta Muga Berriak

Gerraosteko lurralde-antolaketan, Polonia izan zen arazo zailenetako bat. Azkenik, Britainia Handiak eta SESBek Poloniako lurralde batzuk eskuratu zituzten. Ordainetan, Alemaniak Ekialdeko Prusiaren hegoaldea, Pomerania eta Silesia eman zizkion Poloniari. Poloniaren mugak Oder eta Neisse ibaien artean ezarri ziren.

Pariseko Bakean, SESBek Poloniako ekialdea, Baltikoko estatuak (Estonia, Letonia, Lituania) eta gainerako Ekialdeko Prusia hartu zituen; Finlandiatik Karelia lortu zuen, eta Errumaniatik, Besarabia eta Bukovina.

Gerraren Ondorioak

Bigarren Mundu Gerraren ondorioak lau atal nagusitan bana daitezke:

Hildakoak eta Kontzientziaren Krisia

Gerra amaitu ondoren, gizakiek historiako hondamendi handienari aurre egin behar izan zioten. Hildakoak 60 milioitik gorakoak izan ziren. Gerra oso odoltsua izan zen, batez ere Ekialdeko Europan, non ia 6 milioi poloniar hil ziren. Mendebaldeko Europan, eragina txikiagoa izan zen. Bizirik atera zirenek krisi morala jasan zuten, gizakiak zer-nolako basakeriak egin ditzakeen jabetuta. Aliatuek nazien kontzentrazio-esparruak aurkitu zituzten, eta agerian geratu zen biztanle zibilak sarraskitzeko taktika militarrak erabili zirela.

Galera Ekonomikoak

Hondamendi materiala askoz handiagoa izan zen, aurreko edozein gatazkatan izandakoa baino. Azpiegiturak, hiriak eta industriak suntsituta geratu ziren, eta Europako ekonomia erabat ahulduta.

Aldaketa Politikoak

Bigarren Mundu Gerraren ondoren, Mendebaldeko Europak erabat galdu zuen munduko politikaren nagusitasuna, Sobietar Batasunaren eta Ameriketako Estatu Batuen mesedetan. Europako herrialdeek beren inperio kolonialak ere galdu zituzten handik laster, deskolonizazio prozesuak hasiz. Ameriketako Estatu Batuen eta Sobietar Batasunaren arteko harremanetan tirabira asko izaten hasi zirenez, Gerra Hotza delakoa sortu zen, mundua bi bloketan banatuz.

Nazio Batuen Erakundea (NBE)

San Franciscoko Konferentzian sortu zen, nazioarteko bakea eta segurtasuna mantentzeko helburuarekin. Bere printzipio nagusiak hauek dira:

• Pertsonen eskubideak babestea.
• Bakeari eustea.
• Herrien autodeterminazio librea.
• Herrien arteko lankidetza, hainbat erakunde espezializaturen bidez, hala nola:
  • FAO (Elikadura eta Nekazaritza Erakundea)
  • MOE (Lanaren Nazioarteko Erakundea)
  • UNESCO (Nazio Batuen Hezkuntza, Zientzia eta Kultura Erakundea)
  • NLE (Ez da NBEren akronimo estandar bat, agian testuinguru zehatz batekoa edo akatsa)
  • UNICEF (Nazio Batuen Haurren Funtsa)