Bilakaera Demografikoa XX. Mendean: Jaiotza eta Heriotza Tasak

Jaiotza-tasaren bilakaera (1900-1975)

Grafikoak XX. mendearen lehen hiru laurdenetan jaiotza-tasak izandako bilakaera aztertzen du.

1900-1920: Jaitsiera eta kontrol tradizionala

Jaiotza-tasa jaitsi egin zen, jaiotzen kontrola sistema tradizionalen bidez hasi zelako. Arrazoiak:

• Haurren heriotza-tasak behera egin zuen, eta haur gehiagok irauten zuten bizirik.
• Lehen Mundu Gerraren (1. MG) ondorioak: prezioak asko igo ziren, biztanleriarentzat kaltegarria izanik.

1920: Susperraldi laburra

1920an jaiotza-tasa suspertu zen, ekonomia-oparotasunari esker.

1930-1956: Jaitsiera handia

1930etik 1956ra berriz jaitsi zen jaiotza-tasa. Arrazoi nagusiak:

• 1929ko krisi ekonomikoa.
• Bigarren Errepublikaren garaiko ezegonkortasun politikoa.
• Erbesteratzeak.
• Zailtasun ekonomiko oso larriak, autarkia-politikaren eta nazioarteko blokeoaren ondorioz.

Faktore horiek guztiek eragotzi zuten gerren ondoren jaiotzetan eman ohi den susperraldia. Francoren politika pronatalistak (familia ugarientzako sariak eta antisorgailuen debekua) ez zuen eragin handirik izan hasiera batean.

1956-1965: Baby Boom geroratua

1956tik 1965era jaiotza-tasa suspertu zen. Zenbait demografoen ustez, gerraosteko baby boom geroratu bat izan zen hori. Autarkiaren eta nazioarteko blokeoaren amaieraren ostean izandako desarrollismoak eragin zuen susperraldia.

1965-1975: Familia tamainaren jaitsiera

1965etik 1975era familien tamainak behera egin zuen berriz. Arrazoiak:

• Seme-alaben balio ekonomikoak behera egin zuen.
• Industria eta hiri-bizimodua sendotu ziren.
• Etxebizitza arazoak sortu ziren.
• Lan eta zahartzaro aseguruak hedatu ziren.

Heriotza-tasaren eta Bizi-itxaropenaren bilakaera

Heriotza-tasa orokorra nabarmen jaitsi zen, bi une kritiko izan ezik: 1918ko gripea eta Gerra Zibila.

Jaitsieraren arrazoiak

Jaitsiera hori bi faktore nagusiri esker gertatu zen:

1. Bizi-maila hobetzea:
   • Dieta hobetu zen: 1960ko hamarkadan gerraosteko eskasia eta malnutrizioa gainditu ziren.
   • Hezkuntza eta kultura mailak gora egin zuen, osasunerako ohitura kaltegarrien aurkako prebentzioa areagotzeko aukera emanez.
2. Medikuntza eta osasungintzako aurrerapenak:
   • Txertoak eta antibiotikoak merkaturatzea lortu zen, 1918ko gripeaz geroztik hilkortasun katastrofikoa desagerrarazteko asmoz.
   • Kliniketan erditzeko joera orokortu zen, amen heriotza-tasa jaitsiz.
   • Higiene publikoa eta pribatua hobetu ziren.

Haurren heriotza-tasa eta Bizi-itxaropena

Haurren heriotza-tasak ere behera egin zuen, pediatrian, haurren elikaduran eta amek emandako zaintzan izandako hobekuntzei esker. Beraz, bizi-itxaropenak gora egin zuen, amen eta haurren heriotza-tasa jaitsi zelako eta, XX. mendearen erdialdetik aurrera, helduen heriotza-tasak ere behera egin zuelako.

Ondorioa: Berezko Hazkunde Demografikoa

Heriotza-tasa asko jaitsi zen, eta jaiotza-tasak, berriz, bi une goren izan zituen (Gerra Zibilaren aurretik eta ondoren). Ondorioz, 1920tik 1965era berezko hazkunde demografiko handia izan zen.