Bohr-en Eredu Atomikoa, Partikulak, Loturak eta Schrödinger-en Ekuazioa

Bohr-en Eredu Atomikoa (1913)

Niels Bohr-ek eredu atomiko berri bat proposatu zuen 1913an, honako ideia hauetan oinarrituta:

• Atomoaren barnean, elektroiaren energia kuantizaturik dago. Horrek esan nahi du elektroiak soilik egon daitezkeela posizio edo kokaleku egonkor batzuetan nukleoaren inguruan, eta posizio horiei energia-kantitate zehatzak dagozkiela.
• Elektroiak orbita zirkularrak egiten ditu nukleoaren inguruan. Orbita horietako bakoitza egoera egonkor edo energia-maila baimendu bati dagokio, n zenbaki arrunt batekin elkarturik dagoena.

Oinarrizko Partikulak

• Protoiak eta neutroiak beste partikula bakunagoz daude osatuta: Quark-ak.
• Fotoia: Indar elektromagnetikoa adierazten duen partikula.
• Gluoia: Indar nuklear bortitza adierazten duen partikula.
• Z⁰ bosoia eta W^+- bosoia: Indar nuklear ahula adierazten duten partikulak.

Lotura Kimiko Motak eta Beraien Propietateak

Lotura Ionikoa

• Giro-tenperaturan solidoak dira.
• Gogorrak dira.
• Fusio- eta irakite-puntu altuak dituzte (600 °C-tik gora).
• Disolbagarriak dira disolbatzaile polarretan soilik (poloak dituzten loturak gai dira lotura askatzeko).
• Korronte elektrikoa garraiatzen dute, urtuta edo disolbatuta daudenean soilik.
• 3D-ko figura geometrikoak (kristalak) eratzen dituzte.

Lotura Kobalente Molekularra

• Molekulak sortzen dituzte.
• Giro-tenperaturan gasak edo likidoak dira.
• Fusio-puntu baxuak dituzte (400 °C-tik behera).
• Disolbatzerakoan, disolbagarriak dira disolbatzaile apolarretan substantzia apolarrak, eta polarretan polarrak.
• Eroale txarrak dira elektrizitateari eta beroari dagokienez.

Lotura Kobalente Kristalinoa (Sare Kobalentea)

• Solido oso gogorrak dira.
• 3D-ko egitura geometrikoak (kristalak) eratzen dituzte.
• Fusio-puntu oso altuak dituzte (1200 °C-tik gora).
• Disolbaezinak dira.
• Ez dute karga elektrikorik garraiatzen.

Lotura Metalikoa

• Metaletan, atomoek azken geruzako elektroiak galtzen dituzte (ioiak eratuz).
• Atomoak elkartu egiten dira 3D-ko egitura geometrikoak (kristalak) sortuz.
• Elektroiak atomo batetik bestera mugitzen dira, atomoen artean hodei elektroniko bat sortuz.
• Giro-tenperaturan solidoak dira (merkurioa izan ezik, likidoa baita).
• Gogorrak dira.
• Fusio-puntu altuak dituzte.
• Eroale onak dira elektrizitateari dagokionez, elektroiak atomo batetik bestera erraz pasatzen baitira.
• Propietate bereziak dituzte (adibidez, xaflakortasuna, harikortasuna...).

Schrödinger-en Ekuazioa

Schrödinger-en ekuazioak elektroiaren portaera deskribatzen du atomoan. Zenbaki kuantikoak erabiltzen ditu:

• n (Zenbaki kuantiko nagusia): Energia-maila adierazten du. Zenbaki naturala da (1, 2, 3...).
• l (Momentu angeluar orbitalaren zenbaki kuantikoa): Orbitalaren forma adierazten du. l = 0 (s orbitala, esferikoa), l = 1 (p orbitala, bi esfera lotuta), l = 2 (d orbitala, lau esfera elkar ukituz), l = 3 (f orbitala).
• m_l (Zenbaki kuantiko magnetikoa): Orbitalaren orientazioa adierazten du espazioan. Balio hauek har ditzake: -l, -l+1, ..., 0, ..., l-1, l.
• m_s(Spinaren zenbaki kuantikoa): Elektroiaren spina.