Boterea, Legea eta Gizartea: Kontzeptu Nagusiak

Legitimitatea eta Legezkotasuna

Legezkotasunak zerbait legearen arabera ezarri dela adierazten du, eta legitimitateak, berriz, legeak betetzeko dauden arrazoiei egiten die erreferentzia. Botere politiko legitimoak botere hori justifikatuta dagoela esan nahi du.

Max Weberrek botere politikoaren azterketa bat egin zuen, eta boterea legitimatzeko dauden aukeren sailkapena egin zuen:

• Agintaritza karismatikoa: Ezaugarri pertsonaletan oinarritzen den eta lider edo buruzagi batek duen agintaritza.
• Agintaritza tradizionala: Iraganeko ohiturak eta usadioak ditu oinarri.
• Agintaritza legal-arrazionala: Herritarren nahia eta lege positiboa ditu ardatz.

Gizabanakoaren Harremanak Estatuarekin

Estatu-ereduen Konponbideak (Lau Mota)

• Estatu absolutista: Hertsaduraren proposamena da. Adibidez, Hobbes.
• Estatu liberala: Eremu politikoan hainbeste esku hartu behar ez duen estatua da, jabetza babestu behar duena. Aldekoak: Locke eta Adam Smith.
• Estatu demokratikoa: Elkarren arteko hitzarmena oinarri duen estatua da, eta haren bidez lortzen da denen nahia eta askatasun osoa. Adibidez, Rousseau.
• Estatu etikoa: Dialektikari esker gizakiak erabat errealizatuta bizi diren estatua da.

Legeen Izaera eta Ezaugarriak

• Orokorra da: Legeak berak ezarritako baldintzak betetzen dituzten pertsona guztientzat da.
• Derrigorrezkoa da: Hertsatzailea eta emailea da; hau da, betebehar juridikoak ezartzen ditu batetik, eta eskubideak ematen ditu bestetik.
• Iraunkorra da: Denboran ez du mugarik eta iraunkorra da kasu- eta egoera-kopuru zehaztugabe baterako.
• Abstraktua eta inpertsonala da: Legea ez da egiten kasu indibidualak arautzeko edo konpontzeko.
• Jakintzat ematen da: Legea betetzen ez bada, pertsona bakar batek ere ezin du argudiatu ez zuela legearen berri.
• Etorkizuna arautzen du: Legea eman eta argitaratzen denetik aurrera arautzen ditu gertaerak.

Autoritarismoa eta Indarkeria

Montesquieu pentsalariaren arabera, gizarte demokratikoetan hiru botere nagusi daude:

• Botere legegilea: Lege-mailako arauak onartzean datza.
• Botere betearazlea: Legebiltzarrak edo Parlamentuak onartzen dituen legeak ematean eta betearaztean datza.
• Botere judiziala: Gizartean justizia ezartzean datza.

Autoritarismoa

Askatasuna zapaltzen duen eta kritika egitea eragozten duen agintaritza zapaltzailea da, diktadura baten parekoa.

• Zigorgabetasuna: Indarkeria politikoarekin gehien lotzen den faktorea.
• Egiturazko indarkeria: Kalteak eragiten direnean gizakiaren oinarrizko premietan gertatzen dena.