Descartes: Metodoa, Grinak eta Askatasuna

Descartesen Metodoa: Egia Ziurraren Bila

Abiapuntua

Ikastetxearen esperientzia: etsipena, dezepzioa, gauza batean izan ezik.

Matematikan eta Logikan, metodo baten bidez, egiak lortzen dira.

Gizaki guztiek arrazoimen berbera dute, baina zuzentzen ez badakite, ez dira egietara helduko. Arrazoimena ez da egiak ez lortzearen erruduna.

Beraz, Matematikaren eta Logikaren antzeko metodo bat eratzen du, ezaugarri hauekin:

• Alde txarrak alde batera uzten dituena (arau asko eta nahasgarriak).
• Alde onak biltzen dituena.

Metodoaren Arauak (Ezaugarriak)

Arau gutxi eta jarraitzeko errazak dira:

1. Nabaritasuna (Egiaren Irizpidea)

   Argitasuna eta bereizitasuna. «Ez dut egiatzat hartuko argia eta bereizia ez dena, hau da, zalantza izpirik ez duena».

2. Analisia

   «Arazoak ahalik eta zatirik txikienetan banatuko ditut, horrela egia errazago aurkitu ahal izateko».

3. Sintesia

   «Zatirik txikienetan egia aurkituta, horietaz baliaturik, eta arau batzuei jarraituz, egia konplexuagoetara helduko naiz».

4. Zenbaketa (Berrikuspena)

   «Akatsik egin ote dudan, dena berriro aztertzea».

Metodoaren Helburua

Zientziari oinarri sendoa ematea da, eta horretarako egia seguruak aurkitu behar ditu. Metodoaren arauei beti jarraituz gero, egia seguruetara helduko da.

Grinak eta Askatasuna Descartesengan

Ariman: Egintzak eta Grinak

Ariman, egintzak eta grinak bereizi behar dira:

• Egintzak: nahimenaren menpekoak dira.
• Grinak: ustekabekoak dira, borondatearen kontroletik kanpo.

Zer dira Grinak?

Grinak gorputzean sortzen diren eta ariman eragiten duten indar mekanikoak dira, ariman hautemandako sentimendu eta zirrarek osatuak.

Arimaren Indarra eta Ahuleria Grinen Aurrean

• Indarra: grinak menderatzea eta arrazoimenaren arabera gidatzea.
• Ahuleria: grinen menpe egotea eta haiek eramaten uztea.

Grinen Izaera eta Eragina

Grinak askotan elkarren aurkakoak dira. Ariman tentsioa eta gatazka sortzen dute, norbera bere buruaren kontra jarriz eta erabakiak hartzea zailduz.

Grinen Zeregina

Grinen zeregin nagusia arima zirikatzea eta ekintzara bultzatzea da, nahiz eta batzuetan amore ematera eraman dezaketen. Grina guztiak gorputzarekin eta haren beharrizan edo egoerekin lotuta daude.

Grina Nagusiak

Descartesentzat, sei grina primitibo daude, baina testu honek bi aipatzen ditu ondorio gisa:

• Tristura: Tristuraren bidez, arima gorputzarentzat kaltegarri izan daitezkeen gauzez ohartzen da, eta haiekiko arbuioa edo gorrotoa sentitzen du.
• Alaitasuna: Alaitasunaren bidez, arima gorputzarentzat onuragarri diren gauzez ohartzen da, eta horiekiko maitasuna edo atxikimendua sentitzen du.

Grinak, Morrontza eta Askatasuna

Grinek morrontza egoerara eraman dezakete gizakia, esklabo bihurtuz eta benetako askatasuna kenduz. Gizakiak grinak ezagutu, ulertu eta kudeatzen ahalegindu behar du, morrontza horretatik askatzeko.

Grinak Kudeatzeko Bidea

Grinek sarritan ongia eta gaizkia diren baino handiago edo desitxuratuago agerrarazten dituzte. Horregatik, esperientzia eta arrazoia izan behar ditu gizakiak gidari, grinak menpean hartu eta zuzen epaitzeko.

Horrela, ongia eta gaizkia neurri egokian bereizteko gai izango da, eta erabaki askeagoak hartzeko.