O Desenvolvemento Económico en España (1959-1975): Planificación e "Milagre Español"

Obxectivos do Plan de Estabilización de 1959

Os obxectivos do Plan de Estabilización de 1959 eran os seguintes:

• Cortar a inflación e sanear as contas exteriores: limitar o gasto do sector público, elevar os tipos de interese, frear as importacións especulativas, liberalizar o comercio exterior, frear a demanda, estabilizar prezos e liberalizar as importacións de capitais, entre outras medidas.
• Establecer un modelo de economía de mercado semellante aos de Europa Occidental.

Impacto e Consecuencias do Plan de Estabilización

O Plan de Estabilización sentou as bases para o crecemento económico. Os seus efectos foron positivos:

• Redución da demanda e da inflación, saneamento do comercio exterior..., pero a costa da conxelación salarial e un aumento do paro que atopou a súa válvula de escape na emigración a Europa.

A Planificación Indicativa e os Plans de Desenvolvemento

Para alcanzar os obxectivos propostos no Plan de Estabilización, o Estado desenvolveu a Planificación Indicativa.

En 1962 creouse a Comisaría do Plan de Desenvolvemento. Elaboráronse tres plans:

• I Plan de Desenvolvemento (1964-1967)
• II Plan de Desenvolvemento (1968-1971)
• III Plan de Desenvolvemento (1972-1975)

Os plans pretendían programar o crecemento da economía, sobre todo da industria, e de determinadas zonas que estaban atrasadas pero que tiñan posibilidades de crecemento. Puxéronse en marcha os Polos de Desenvolvemento e os Polígonos Industriais para estender a industria e corrixir os desequilibrios rexionais (Burgos, Vigo, A Coruña, Valladolid, Zaragoza).

O "Milagre Español": Crecemento e Desequilibrios

A planificación tivo un éxito importante. Creceron todos os sectores económicos:

• A agricultura modernizouse e as producións aumentaron.
• A construción.
• A industria, sobre todo a química, de automóbiles, de ferro e aceiro, de maquinaria e de construción naval.
• O sector servizos (impulsado polo turismo).

Este gran crecemento da economía foi presentado polo réxime como o “milagre español”. Un exemplo dese crecemento foi o do sector automobilístico, co desenvolvemento de industrias como a SEAT, que fabricaba o mítico Seat 600 (Doc. 4), presentado polo réxime como o coche que podía alcanzar calquera español. Tamén se desenvolveu a industria de uso e consumo (para o fogar), alimentación, etc., que proporcionaba os novos produtos para a clase media, que aumentaba progresivamente en España.

Desequilibrios e Críticas ao Desenvolvemento

Pero este crecemento non evitou os desequilibrios rexionais nin sociais, nin a dependencia exterior (de capital e tecnoloxía), e permitiu a entrada de capital estranxeiro nas grandes empresas españolas. Por estas razóns fálase dun “desarrollismo”, é dicir, un crecemento desordenado. A planificación tivo grandes problemas como:

• Proxeccións mal feitas e non revisadas.
• Investimentos que non se cumpriron.
• Agudización de desequilibrios interprovinciais e sociais.

Factores Clave do Éxito Económico: Emigración e Turismo

O éxito do desarrollismo e da planificación veuse dado pola achega de diñeiro que proporcionaron a emigración, o turismo e o investimento estranxeiro, sen os cales a planificación non tería tido tan bos resultados:

A Emigración: Válvula de Escape e Achega de Divisas

A táboa do Doc. 5 móstranos a emigración entre 1951 e 1980. Nela vemos como se produce un forte aumento (un millón no período 1961-1970) e o cambio de destino de América cara a Europa, debido a que esta se recuperaba da Segunda Guerra Mundial. No período 1971-1980, a emigración descende ao mellorar as condicións en España e pola crise de 1973. A emigración actuou como a válvula de escape ao paro e á tensión sobre os salarios.

Houbo dous tipos de emigración:

• Interior: das zonas rurais cara ás industrializadas (baixos salarios, sen terra...), acompañada da agudización do problema da vivenda nas cidades e do despoboamento das provincias do interior de España.
• Exterior: sobre todo a Europa Occidental (xove, masculina, pouco cualificada e temporal).

Os seus efectos foron:

• Descenso do paro en España.
• Entrada de divisas.
• Aumento do consumo en España.

O Turismo: Motor do "Milagre Español"

Segundo o Doc. 6, o turismo foi unha peza clave do “milagre español”. Pasou dun millón de turistas en 1952 a 34,5 millóns en 1973, como se observa na táboa. Estes turistas supuxeron a entrada de divisas que axudaron a compensar o déficit e, desa forma, poder mercar o necesario para a nosa industria.

Fin da Etapa Desenvolvista e Transición

O remate desta etapa desenvolvista produciuse en 1975, motivado polo desenvolvemento da crise mundial, iniciada en 1973, e pola morte de Franco. Nesas circunstancias, o conxunto da economía entrou nunha profunda crise de estancamento e inflación, polo que era necesario un cambio na planificación. Así, interrompeuse o Terceiro Plan de Desenvolvemento e comezaron a realizarse transformacións que axudasen ao cambio do sistema ditatorial á democracia.