Dibisa Merkatua: Truke-tasen eta Moneta Sistemaren Azterketa

Dibisa Merkatua

Herrialde batzuek beste batzuetatik ondasunak inportatzen dituztenean, eskuarki norberaren herrialdekoak ez diren monetatan egin behar izaten dituzte ordainketak. Bi alderdi:

• Bihurgarritasuna: dibisa batek beste dibisa bat bihurtzeko duen ahalmena da.
• Dibisa merkatuetan jarduten duten finantza-bitartekariek dibisen trukeagatiko komisio bat kobratzen dute; hortaz, inportatutako salgaiaren kostuari trukearenak erantsi behar zaizkio.

Dibisen Truke-tasa

Dibisa, salgai bat da, eta zenbat eta eskari handiagoa, orduan eta prezio altuagoa, eta alderantziz. Bi truke-tasa mota daude:

• Truke-tasa zentrala: Aduana-lurralde bateko moneta-gaietako agintariek monetari ezarritako prezio ofiziala da.
• Merkatuko truke-tasa: Eskaintza-eskarien arabera dibisa-merkatuan moneta bakoitzak duen kotizazioa adierazten du.

Merkatuko Truke-tasaren Aldaketak

Merkatuan, dibisa batek beste batekiko duen truke-tasa eskaintza-eskarien legearen arabera aldatzen da. Bi aukera:

• Balio-irabaztea: Dibisa bat urria denean, bai eskaria handia delako bai beste dibisa batzuekin alderatuz gutxi dagoelako, haren prezioa igotzen da.
• Balio-galera: Dibisa bat ugaria denean, gehiegizko eskaintza dagoelako edo beste dibisa batzuen eskaintzarekin alderatuta gehiago dagoelako, balioa galtzen du.

Dibisen Eskaria Nazioarteko Merkatuan

Arrazoi nagusiak:

• Ondasunen eta zerbitzuen esportazioak eta inportazioak: Esportatzaileak ezartzen du zer monetatan egin nazioarteko transakzio jakin bat. Inportatzean aurkakoa gertatzen da: herrialde inportatzaileak eskatutako monetarekiko truke-tasa jaitsi egiten da.
• Inflazio-tasa: Herrialde batean inflazioak gora egiten badu baina ez gainerako herrialdeetan, prezioak igotzen dira eta esportazioak murrizten dira.
• Interes-tasa: Diruaren prezioa beti dago lotuta dibisa batekin.
• Balio-irabazteen edo balio-galeren aurreikuspenak: Etorkizunari begira sortutako espektatibek ere eragina dute truke-tasan.
• Moneta-gaietako agintarien jarduna: Europako Banku Zentralak ikusten badu merkatu truke-tasa oso urrun dagoela truke-tasa zentraletik, euroak erosiz edo salduz esku hartzen du.

Moneta-sistema Motak

Gaur egun hauek erabiltzen dira:

• Flotazio garbia: Hori da sistema ohikoena. Haren ezaugarri nagusia da moneta-gaietako agintariek ez dutela esku hartzen.
• Flotazio zikina: Aurrekoaren aldaera bat da. Sistema horretan ere jarduten uzten zaio merkatuari, baina batzuetan moneta-gaietako agintariek esku hartzen dute.
• Truke-tasa doigarria: Flotazio garbiaren sistema bezala, eskaintza-eskarien legearen mende dago, eta flotazio zikinaren sisteman bezala, batzuetan merkatuan esku hartzen da.
• Truke-tasa finkoa: Norberaren dibisaren kotizazioa finkatzeko, erreferentzia-dibisa bat baliatzen da.