Dirua, bankuak eta txartelak: Definizioak eta erabilerak

Dirua: Definizioa eta funtzioak

Dirua: Gizarteak onartu egin dugun truke-bitarteko bat da.

Funtzioak

• Truke-bitartekoa: Ondasunak ondasunekin trukatzen dira.
• Balio-gordailua: Dirua ondasun iraunkorra da, eta edukitzaileak bere dirua gorde ahal du. Baina diruak balioa galdu dezake inflazioaren bitartez.
• Kontu-unitate komuna: Ekonomiak dirutan neurtzen du gauzen balioa, eta horri esker, ondasunen arteko banaketak egin daitezke.

Diru motak

• Legezko dirua: Billeteak eta txanponak.
• Banku-dirua: Txartelak.

Banku-kontuak eta eragiketak

Banku-kontuak: Diru-gordailuak dira, banku-eragiketarik ohikoenak ardatz diren produktua.

• Kontu korronteak edo aurrezki-kontuak: Ageriko banku-kontuak dira, txekeen bidez eskura daitezke funtsak. Aurrezki-libreta erabiltzen da.
• Txekea: Bankuari ematen zaion agindua, diru-kopuru jakin bat pertsona bati ordaintzeko.
• Banku-libreta: Bankuek eta aurrezki-kutxek ematen duten liberta txikia.
• Gazte-libreta: Komisiorik ez eta pizgarririk izaten ditu.

Abantailak

• Kontratatzeko errazak.
• Erabateko likidezia.
• Mugimenduen informazio xehea.
• Kutxazainen erabilera.

Online bankuen abantailak

• Erosotasuna.
• Edozein ordutan jarduteko aukera.
• Azkartasuna.
• Eragiketa merkeagoak.
• Informazio-gardentasuna.
• Eskaintza edo zerbitzu pertsonalizatuak.

Arriskuak ekiditzeko

• Ez fidatu toki ezezagunetatik datozen posta elektronikoko mezuez.
• Sarbide-kodea ez idatzi inon.
• Toki seguruetan gorde gakoen txartelak edo identifikazio digitalenak.
• Inoiz ez eman identifikatzaileak mezu, SMS... loturaren batez bidez baldin badator.
• Babestu ondo pasahitz guztiak.
• Ez utzi beste pertsona batzuei gakoen zure txartela ikusten.

Txartelak

Txartelak: Finantza-erakunde edo saltoki batek plastikozko euskarri batean igorritako ordainketa-bitartekoak dira.

Mota nagusiak

Banku-txartelak

Finantza-erakunde batek igortzen ditu; oro har, banku edo kutxa batek. Erosketak egiteko eta kutxazainetan dirua ateratzeko erabil daitezke.

Bankukoak ez diren txartelak

Txartela igorri duen saltokian soilik erabil daitezke.

Txartel motak erabilera kontuan hartuta

• Zordunketakoak: Haren bidez ordaintzea kontuko dirua erabiltzea bezala da; erosketaren zenbatekoa edo kutxazainetik ateratakoa berehala kentzen da txartelari elkartutako kontutik.
• Kreditukoak: Zordunketa-txartelek ez bezala, aukera ematen dute ordainketak egiteko eta dirua ateratzeko une horretan banku-kontuan funtsik ez badago ere.
• Txanpon-txartela: Ordainketak egiteko aukera ematen dute, aurretik finkatutako kopuru jakin batera arte.
• Txartel birtualak: Internetetik erosteko bakarrik balio dute; ez dute euskarri fisikorik.
• Ordainketa-pasabidea: Enpresa batzuek bezeroen eta komertzioen artean eskaintzen duten ordainketa-bitartekaritza zerbitzua da.