Eguraldiaren Oinarrizko Kontzeptuak: Adbekziotik Haize Geostrofikora

Adbekzioa eta Erlazionatutako Kontzeptuak

Adbekzioa: Airearen higidura horizontala da, beroa, ur-lurruna eta aire-masen ezaugarriak garraiatzen dituena.

Adbekzio-lainoa: Aire-masa heze eta epela azal hotzago baten gainetik horizontalki igaro eta ihintz-puntutik behera hoztean sortzen den lainoa da.

Adiabatikoa: Beroa galdu edo irabazi gabe gertatzen den prozesua da.

Aire asea: % 100eko hezetasun erlatiboa duen airea da.

Aire Masa eta Antizikloiak

Aire-masa: Inguruko airetik tenperatura, hezetasun eta presio ezaugarri bereziak direla bide, bereizten den atmosferako aire zatia da.

Aire-poltsa: Aire-zutabe batean beheranzko mugimendua da, laino konbektibo batekin erlazionatua egoten dena.

Antizikloia: Atmosferan, ingurunearekin alderatuz, presio atmosferiko altua duen eremua da. Ipar hemisferioan, erlojuaren noranzkoan biratzen du.

Atmosferaren Geruzak eta Beroaren Transferentzia

Atmosferako muga-geruza: Atmosfera askearen azpitik dagoen aire-geruza da, lurrazaletik hasi eta haize geostrofikoaren mailaraino zabaltzen dena. Lurrazaleko muga-geruza eta Ekmanen geruza biltzen ditu.

Beroa: Tenperatura-diferentziaren eraginez, gorputz batetik bestera igarotzen den energia mota da, atomo eta molekulen higidurez sortua. Eroapenez, konbekzioz edo erradiazioz transferi daiteke. Joule eta kaloria unitateak erabiltzen dira.

Coriolisen Indarra eta Eragina

Coriolisen azelerazioa: Biraka ari den erreferentzia-sistema batekiko higitzen den higikari bati eragiten dion azelerazioa da.

Coriolisen efektua: Lurraren gainetik zuzen higitzen den gorputz batek, Lurraren biratze-higiduraren eraginez, Lurraren erreferentzia-sistemarekiko hartzen duen itxurazko desbideratzea da. Ipar hemisferioan eskuinaldera eta hego hemisferioan ezkerraldera gertatzen da.

Depresioak, Dibergentzia eta Neurtzeko Tresnak

Depresioa: Atmosferan, presio baxuko eremua da (< 1.014 mbar). Ipar hemisferioan, erlojuaren kontrako noranzkoan biratzen du.

Dibergentzia: Eremu jakin batetik airea horizontalki kanporatzea eragiten duen haize-mugimendua da.

Difusometroa: Eguzkia ezkutatzen duen gailu bat erabiliz, eguzki-erradiazio barreiatua neurtzeko erabiltzen den gailua da.

Ekmanen Kiribila eta Eroapena

Ekmanen kiribila: Altuera desberdinetako haize-bektoreen puntuen diagrama polarra irudikatzen duen espirala da. Muga-geruza planetarioan, altuarekiko haize-aldaketa adierazten du, zenbait hipotesi sinplifikatutan oinarrituz.

Eroapena: Bero-energia materian zehar transmititzeko modua da, energia zinetikoa molekulatik molekulara transferituz gertatzen dena.

Fronte Mota Desberdinak

Frontea: Tenperatura eta hezetasun-ezaugarri desberdinak dituzten bi aire-masaren arteko banaketa-azala da, plano inklinatu erakoa.

Fronte geldikorra: Denboran posizioz ia aldatzen ez den frontea da. Hitzarmenez, 5 korapiloko abiadura baino motelago mugitzen dena.

Fronte okluitua: Fronte hotz bat fronte bero bati gainjartzen zaionean sortzen den frontea da.

Fronte polarra: Latitude ertainetako fronte-sistema ia-iraunkorra eta ia-jarraitua da, jatorri polarreko aire-masa hotza eta jatorri tropikaleko aire-masa beroa banatzen dituena. Ziklogenesirako joera handia du, eta depresio estratropikalak sortzen dira bertan.

Gandua eta Haize Mota Bereziak

Gandua: Atmosferan ager daitekeen partikula txiki eta lehorrez osaturiko esekidura da; partikulak ezin dira begi hutsez ikusi, baina ikuspen horizontala murrizten dute.

Geostrofikoa: Fenomeno meteorologikoetan, Coriolisen indarrarekin erlazionatuta dagoena eta horrek eragindakoa da.

Haize anabatikoa: Goranzko aire-korronteek sortutako haizea da, muino edo mendi baten gailurreranzko norabidea du eta mendi-hegala gehiegi berotzean sortzen da.

Haize geostrofikoa: Presio-gradiente horizontala eta Coriolisen indarra orekatuko lituzkeen haize-abiadura horizontal teorikoa da.