Erradioaktibitate Naturala: Prozesua, Motak eta Legeak

Erradioaktibitate Naturalaren Fenomenoa

Erradioaktibitatea substantzia erradioaktiboek erradiazioak berez igortzeko duten propietatea da. Erradiazio hauek airea ionizatzeko, plaka fotografikoak inpresionatzeko eta beste hainbat efektu eragiteko gai dira.

Henri Becquerel fisikariak aurkitu zuen 1896an uranioan. Hasieran, X izpien antzekoak zirela uste izan zen, baina Curie eta beste ikertzaile batzuen lanei esker, gaur egun badakigu nukleo atomikoen igorpenak direla. Zenbaki atomiko altua duten atomoen nukleoak ezegonkorrak dira.

Alfa, Beta eta Gamma Erradiazioen Igorpena

Erradioaktibitatea igorritako erradiazioen arabera sailka daiteke, hots, α, β eta γ erradiazioak, sarkortasunaren arabera ordenatuta. Gaur egun, erradiazio hauen jatorria ezagutzen dugu, eta badakigu nukleo atomikoan sortuak direla.

• α partikulak: Helio-nukleoak dira, bi protoiz eta bi neutroiz osatutakoak.
• β partikulak: Elektroi bizkorrak dira, neutroien desintegraziotik datozenak. Neutroi bakoitzak protoi bat eta elektroi bat ematen ditu.
• γ erradiazioa: Erradiazio elektromagnetikoak dira, X izpiek baino maiztasun handiagoa dutenak.

Prozesu Erradioaktiboen Abiadura: Semidesintegrazio Periodoa

Desintegrazio-abiadura segundu bakoitzeko gertatzen diren desintegrazio-kopurua da. Abiadura negatiboa da eta faktore hauen menpe dago: nukleoen izaeraren eta dagoen nukleo-kopuruaren menpekoa.

Nukleo erradioaktiboak denborarekin desintegratzeko erritmoa zuzentzen duen legea esponentziala da. Hasieran oso azkarra da, baina moteltzen doa nukleo-kopurua txikitu ahala. Hasierako nukleo-kopurua (N₀) erdira murrizteko behar den denbora T da, semidesintegrazio periodoa deritzona.

Soddy-ren Legea

Nukleo batek α partikula bat igortzen duenean, sortuko den nukleoaren masa-zenbakia lau unitate txikiagoa izango da, eta zenbaki atomikoa bi unitate txikiagoa.

Fajans-en Legea

Nukleo batek β partikula bat igortzen duenean, neutroi bat desintegratzen da, elektroi bat, protoi bat eta antineutrino bat sortuz. Masa-zenbakia ez da aldatzen, eta zenbaki atomikoa jatorrizko nukleoarena baino unitate bat handiagoa da.

Gamma Erradiazioaren Igorpena

Nukleo batek γ erradiazioa igortzen duenean, energia askatzen da, baina ez dago aldaketarik ez zenbaki atomikoan ezta masa-zenbakian ere.