Erromantizismoa eta Idazle Nagusiak

Erromantizismoa Europan eta AEBetan

Ingalaterra

John Keats

Erromantizismo ingeleseko poetarik esentzialena izan zen. Haren poema estimatuenak sonetoak ziren, hala nola Odak, Urretxindor bati eta Udazkenari; azken hau, lirika modernoaren gailurra izan zen.

Frantzia

Victor Hugo

Genero literario guztiak landu zituen, eta nobelagile gisa arrakasta handia lortu zuen. Cromwell eta Hernani obrekin artegintzarako askatasuna aldarrikatu zuen. Odak eta Baladak eta Ekialdekoak irudi sekulakoz, fresko, koloretsu eta exotikoz kargaturik daude. Udazkeneko hostoak intimoagoa da, izadia, maitasuna eta heriotza kantatzen baititu.

Espainia

José de Espronceda

Byronen estiloa imitatu zuen, eta erromantizismo liberalaren ordezkari nagusi izan zen.

Gustavo Adolfo Bécquer

Lirikotasun handiko poeta izan zen, eta haren lan ezagunenetako bat Elezaharrak da.

Rosalía de Castro

Estilo xumea, zuzena eta oso pertsonala zuen. Haren obra nagusiak Galiziar kantuak eta Hosto Berriak dira.

Errusia

Aleksandr Puxkin

Errusiar idazle ospetsuena izan zen. Haren lanen artean Ruslan eta Ludmila eta Eugenio Onegin daude.

Ameriketako Estatu Batuak

Walt Whitman

Haren obra nagusia Belarren hostoak da.

Edgar Allan Poe

Biografia eta Obra Nagusiak

Poe Bostonen jaio zen 1809an eta Baltimoren hil zen 1849an. Misteriozko eta beldurrezko lanek eman zioten ospea. Belea, Ligeia eta Rue Morgueko hilketak lanek oso fama handia izan zuten. Edgar delirium tremenseko krisi batek jota hil zen.

Amaren heriotzak arrasto sakona utzi zuen Poeren memorian. Umea familia banatan geratu zen, eta Allan senar-emazteek hartu zuten Edgar. Eskoziar jatorrizko familia aberats bat zen, presbiterianismo zorrotzekoa.

Estiloa eta Eragina

Poek poesia, fikzioa eta kritikaren teoria landu zituen. Haren poesiak oso erritmo markatuko lelo baten efektua eragiten du, eta sentimendu sakon eta primitiboak azaleratzen ditu. Poemen musikaltasuna agerikoa da, baina egileak sarritan belarrira ondoen jotzen duen hitza hautatzen du, eta ez poemaren zentzuak behar duena. Izan ere, hitzen esanahiek ez zuten Poe arduratzen, ezta poema beraren esanahi orokorrak ere. Genero herrikoia bikain berriztu zuen.

Lehen begiratuan, klasikoak bezalakoxeak dira Poeren ipuinak: "Heroia bakar-bakarrik dago gaztelu zahar batean...". Osagai horiek, ordea, Poek ez ditu deskribatzen; halako lekuetan eta egoera horietan egoteak dakarren egonezina eta larritasuna deskribatzen ditu. Poek ez du eszenografia bat antolatzen, gogo-egoera iradokitzea da helburua. Poeren ipuinek eragin handia izan zuten, eta literatura genero berri baten sortzailea izan zela ere esaten da.

Badirudi, hortaz, ingeles tradizioan kokatu beharra dagoela; baina, obra ingelesez idatzita egon arren, Poe ez da britainiar idazlea, idazle iparramerikarra baizik, AEBetako hegoaldekoa.