Espainiako Geografia: Goi-lautada, Mendilerroak eta Definizioak

Definizio Geografikoak

• Geografia: Lurrazalean gertatzen diren prozesu natural eta antropikoak elkarren artean nola erlazionatzen diren aztertzen duen zientzia. Prozesu horiek kokatu, irudikatu, deskribatu eta aztertzen ditu, eta, horrez gain, lurralde-antolakuntzarako diagnostiko erabilgarriak egiten ditu.
• Autonomia-erkidegoa: Bere ordezkarien bidez bere burua administratzeko ahalmena, autonomia legegilea eta bateratzeko eskumenak dauzkan lurralde-entitatea.
• Modelatu Karstikoa: Uraren eta CO2-aren eraginez kareharrizko arroken desegite-prozesuaren ondorioz sortzen den modelatua.
• Tolestura-mendikatea: Sekundarioan eta Tertziarioan itsas arroetan metatutako material sedimentarioen tolesturaren ondorioz orogenesi alpetarrean sortutako mendiak.
• Mendigune Zaharra: Paleozoikoko material kristalino eta metamorfiko zurrunek eratutako egitura geologikoa, alpetar orogenesian deformatuak izan ziren konkor edo hausturen bidez.
• Arro Sedimentarioa: Hondoratze-eremua, non higaduraren ondorioz material sedimentarioen pilaketa gertatzen den.

Goi-lautada

Espainiako erliebearen unitate nagusia da, Iberiar penintsularen erdian kokatzen da. Azaleraren % 45 hartzen du. Alpetar mendigunearen ondorioz, bi bloke handitan banatzen da.

Iparraldeko Goi-lautada

800-850 metroko altitudea du, gehienbat mendiz inguratua dago, eta Dueroren ibai-sareak zeharkatzen du ekialdetik mendebaldera.

Hegoaldeko Goi-lautada

500-700 metroko altitudea du. Toledoko mendiek bereizitako bi goi-ordoki osatzen ditu: Tajo ibaiak zeharkatutako goi-ordokia eta Guadiana ibaiaren arro hidrografikoko goi-ordokia. Goi-ordokia arinki makurtuta dago Atlantikorantz. Bi goi-ordokien artean Mantxako lautada dago, Espainiako handiena.

Barneko Mendilerroak

Zokalo zaharraren zati dira, arrokak granitoz, arbelez eta gneisez osatuta daude. Profilek forma leunak eta biribilduak dituzte. Kuartzitazko gailur zorrotzak soilik nabarmentzen dira, higadurarekiko gogorrak direlako.

Erdialdeko Sistema

Iberiar goi-lautada bitan zatitzen du. Altitude handiko mendiguneak hartzen ditu barnean: Somosierra, Guadarrama... Mendilerroen artean, hondoratutako blokeen aranak eratzen dituzte, eta igarobideak irekitzen dituzte. Mendikate garrantzitsuena Somosierra da, bi goi-lautadak batzen dituelako.

Toledoko Mendiak

Bitan zatitzen dute hegoaldeko goi-lautada, altitude nahiko txikiko mendilerroak eratzen ditu. Horien artean nabarmentzen dira Toledoko mendiak bera eta Guadalupe, Montánchez eta San Pedro mendilerroak. Komunikazioa errazten duten korridoreak bereizten dituzte mendi-multzoek.