Espainiako Trantsizio Demografikoa (1900-1975)

Mendebaldeko Europako beste herrialdeekin konparatuta, Espainiak beranduago hasi zuen trantsizioa, baina gutxiago iraun zuen eta biziagoa izan zen. Bigarren fase honetan, jaiotza-tasak pixkanaka jaisten joan ziren, eta heriotza-tasak, aldiz, bortizki jaitsi ziren. Ondorioz, hazkunde natural handia egon zen.

Jaiotza-tasa

Jaiotza-tasa pixkanaka jaitsi zen, eta beherakadak eta gorakadak izan zituen gertakari historikoen arabera.

• 1900-1920: Jaiotza-tasa asko jaitsi zen, jaiotzen borondatezko kontrolari ekin zitzaiolako. Jaiotza gutxiago egon arren, seme-alaba gehiagok irauten zuten bizirik (haurren heriotza-tasa jaitsi zen). Hala ere, Lehen Mundu Gerraren ondorioz, inflazio-egoera bat egon zen, biztanleriaren zati handienaren kaltetan, eta horrek ere eragina izan zuen jaiotza-tasen jaitsieran.

• 1920-1930: Jaiotza-tasa suspertu zen ekonomia-oparotasunagatik ('Urte Zoriontsuak').

• 1930-1956: Jaitsiera nabarmena egon zen hainbat arrazoirengatik: 1929ko krisi ekonomikoa (Crack delakoa), Bigarren Errepublikako (1931-1936) ezegonkortasun politikoa, Gerra Zibila (1936-1939) (gehien eragin zuena), eta gerraosteko egoera gogorra (1940-1955). Azken bi hauetan, erbesteratzeek, politika autarkikoek, nazioarteko blokeoek eta zailtasun ekonomikoek eragin zuten bereziki. Hala ere, aipatzekoa da 1940-1941 artean Francok sariak ematen hasi zela seme-alaba ugari edukitzeagatik eta antisorgailuak debekatu zituela, eta horrek jaiotzak zertxobait suspertu zituen.

• 1956-1965: Jaiotza-tasa asko bizkortu zen (baby boom delakoa), nazioarteko blokeoa eta autarkia amaitu izanagatik eta egoera ekonomikoa hobetzeagatik.

• 1965-1975: Berriro txikiagotu zen jaiotza-tasa. Arrazoia seme-alaben balio ekonomikoa murriztea izan zen, bizimodu industrial eta hiritarra gailendu zelako eta zahartzaro-aseguruak hedatu zirelako.

Heriotza-tasa

Orokorrean, nabarmen jaitsi zen, bi unetan izan ezik: 1918ko gripea eta Gerra Zibila. Izan ere, bizi-maila asko hobetu zen eta medikuntza eta osasun arloko aurrerapenak eman ziren.

Bizi-mailaren Hobekuntza

Dieta asko hobetu zen, gerraosteko malnutrizioa eta eskasia gainditu zirelako. Hezkuntza- eta kultura-mailan ere hobekuntzak egin ziren, prebentzioa eta osasunerako kaltegarriak ziren ohitura tradizionalak baztertuz.

Aurrerapen Medikoak eta Sanitarioak

Aurrerapen mediko garrantzitsuak izan ziren: txertoak eta antibiotikoak merkaturatu ziren, gripeaz geroztik izandako gaixotasunen eta gaixotasun infekziosoen eragina apalduz. Gainera, kliniketan erditzea orokortu zen, amen heriotza-tasa jaitsiz, eta osasun publikoa hedatu zen. Aurrerapen sanitarioak ere egin ziren, batez ere higiene publiko eta pribatua hobetzean zentratuz; zehazki, edateko ura, estolderia eta zaborra biltzeko hiri-zerbitzuak ezarri ziren.

Haurren Heriotza-tasaren Jaitsiera

Haurren heriotza-tasa ere jaitsi zen, batez ere infekzioen eta desnutrizioaren eraginez hiltzen zirenena. Arrazoiak pediatrian, haurren elikaduran eta amen zaintzan egindako hobekuntzak izan ziren.

Bizi-itxaropena, beraz, handitu egin zen; hasieran haurren eta amen heriotza-tasak jaitsi zirelako, eta ondoren helduen heriotza-tasa ere jaisteagatik.

Hazkunde Naturala

Hazkunde naturala handia izan zen, batez ere 1920 eta 1965 artean, heriotza-tasak asko jaitsi zirelako eta jaiotza-tasak altu mantendu zirelako (nahiz eta gorabeherak izan). Gerra Zibilak apaldia ekarri zuen, eta 1965az geroztik, hazkundea mantsotu zen; heriotza-tasa baxuak egonkortu arren, jaiotza-tasak behera egin zuelako.