Esplorazio Handiak eta Kolonaurreko Zibilizazioak

PORTUGALEN PROIEKTUA

XV. mendean, portugaldarrek Indiara iristeko italiarrek eta musulmanek erabiltzen ez zuten bide berri bat aurkitu nahi zuten. Portugaldarrek pentsatzen zuten Ekialdeko merkataritzaz jabetuko zirela hori lortzen bazuten.

Ideia honen sortzailea Henrike Nabigatzailea izan zen, Joanesen semea. Berak Sagresen eskola bat sortu zuen, zailtasun batzuk hobetzeko, adibidez, marinelen esperientzia falta. Eskola horretan, gehienak espedizioetarako prestatu ziren, eta kartografoek beren mapak hobeto egin ahal izan zituzten.

Lehenengo bidaiak

Portugaldarrek lurralde hauek konkistatu eta aurkitu zituzten:

• 1415ean: Ceuta konkistatu zuten.
• 1419an: Madeirako uharteak.
• 1431n: Azoreetakoak.
• 1446an: Cabo Verde uharteak aurkitu zituzten. Gero, Gineako golkora barneratu ziren.

1460an Henrike Nabigatzailea hil zen. 1482an Diogo Caok Kongoren amaiera aurkitu zuen, eta 1487an Bartolomeu Diasek Esperantza Oneko Lurmuturra aurkitu zuen.

Indiako Bidea aurkitzea

Kolon Lisboara joan zen erregeari Asiara iristeko bide berri bat proposatzera. 1497an, flota bat irten zen, Vasco da Gamak zuzendua.

1500ean, Pedro Álvaresek Brasil aurkitu zuen.

AMERIKAREN AURKIKUNTZA

Kolon ziur zegoen Lurra esferikoa zela. Mendebaldera bidaiatzen bazuen, Asiara iritsiko zela pentsatzen zuen. Kolon Gaztelara joan zen Errege-Erregina Katolikoek baieztapena emateko. 1492. urtean abiatu zen eta, iritsi zenean, Japonian zegoela pentsatzen zuen, baina kalkuluak ez ziren oso zehatzak.

Gaztelara bueltatu ondoren, beste hiru bidaia egin zituen. Kolon hil zen arte pentsatu zuen Asiara heldu zela, baina Ameriko Vespuzio, italiar batek, frogatu zuen Kolon beste lurralde berri batera joan zela, eta Amerika izena jarri zion.

KOLONAURREKO AMERIKA

Espainiatik Amerikara iritsi ziren pertsonek hainbat herri ikusi zituzten; gehienak tribu txikiak ziren, hauek izan ezik:

Maiak

Maiak Yucatánean bizi ziren (gaur egungo Mexiko, Belize, Guatemala eta El Salvador). Buruzagi batek gobernatzen zuen herria. Hainbat taldetan sailkatzen ziren:

• Nobleak
• Apaizak
• Artisauak
• Nekazariak
• Esklaboak

Maiak laborantzan asko aritzen ziren. Herrietan merkataritza handia zegoen. Politeistak ziren.

Inkak

Andeetan zeuden kokatuta. Inperioak gaur egungo hainbat herritako parte hartzen zuen: Peru, Argentina, Txile, etab. Buruzagia Eguzkiaren semetzat hartzen zen. Llama oso animalia garrantzitsua zen, jaten zutelako, arropa egiten zutelako eta artilea lortzen zutelako. Politeistak ziren; bi jainko nagusi zituzten: Jainko Sortzailea eta Eguzkiaren Jainkoa.

Aztekak

Aztekak gaur egungo Mexikon bizi ziren. Enperadore batek gobernatzen zuen, botere politikoa eta erlijiosoa zituena. Hauek ere taldetan banatzen ziren: noblezia, nekazariak, merkatariak eta esklaboak. Gehien erabiltzen zena merkataritza zen. Politeistak ziren, baina garrantzitsuena Eguzkiaren Jainkoa zen.