Euskal Aditz Subjunktiboaren Erabilera

Aginduzko edo erreguzko perpausek goragoko perpaus batean txertatzen ditugunean aditz jokatugabea (A-tzea) eramaten dute, baina subjuktiboa ere erabil daiteke; subjunktibo horrek -(E)N edota -(E)LA atzizkia eraman dezake. [[Perpausa…[Aditza+subjunktiboa] -ELA]

Subjunktiboa indikatiboari kontrajartzen zaion aditz modu bat da. Indikatiboa errealitatearen modua bada subjunktiboa gogoaren, borondatearen, subjektibotasunaren modua izango da. Euskaraz, forma hutsari begiratura oso kokagune garbia du aditz paradigman. Aditz erroa dugg aspektu markarik gabea eta *EDIN *EZAN laguntzaileak.

Adizkia subjunktiboan joango da, hortik aparte perpaus horretako adizkiak konpletiboei dagokien atzizkia izango du. Perpaus hauen eta gorago ikusitakoen egitura bera da,ezberdintasuna adizkietan dago. Bestalde adierazpenezko osagarrietan bezala EZEN lokailua buruan duela agrete daiteke. Subjunktibo ez ezik, perpaus jokatugabe nisa ere eman daiteke. Holakoetan maiz gertatzen da perpaus nagusiko subjektua eta mendekoa erreferentzi kideak direla, aldiz erreferentzia kide ez direnean subjunktiboa izango dugu: (1)Garaiz efor zitezeña ezan neon Peiori.

Predikatuek osagarria Hautatzen gute, beste batzuei muzin eignes. Zenbait aditzek [+ GALD] motako perpausak onartzen dituzte. Aditz batzuek [+SUBJ] Gisa irudika ditzakegun perpausak onartzen dituzte eta gainerakoek ez.

Badira predikatuak [+GOGO= borondate] tasunaren bitartez bereizten ditugun perpausak hautatzen dituztenak. Agindu edo erregu balioa izan dezaketen komunikazio aditzak ditugu. Lokabe itxuran edo aposizioan doazen subjunktibozko osagarriak ditugu baita ere. Askotan agindu perpaus dieten ditugun hoietatik hurbil daudenak (2) Jaikoarren, ez dezazula horrelakorik esan!

Perpaus hauen konplementatzailea agregan dutenez, pespaus mendekotzat hartu beharko genituzke, aditz nagusia isilpean duten perpaus mendekoak. Perpausaren subjektua hirugarren pertsona izan beharrean lehen bizikoa bada -(E)N izango dutu eta ez -(E)LA. Batzuetan subjunktibozko osagarria nolabait perpaus nagusitik bakanduta dago, (3)Guk ere desio bera agertu nahi genuke: herriak hauta dezala ongien dagokien bidea.

Subjunktiboaren orde, bestelako egiturak ere erabili ditzakegu, perpaus jokatugabeak edota baldintza. Perpaus jaktugabeen bidez ematerakoan: (4)Liburu hori liburutegira itzultzeko eskatzen dizut. Bestalde oso hedaturik dago zenbait predikatuekin baldintza alegiazkoa baliatzea subjunktiboaren ordez (5) Nahiago nuke apur batean isilik egongo bazına.