Euskal Herriko Erliebe Geologikoa: Granitoa eta Kareharria

Granitoa: Arrailduren eta Hausturen Eragina

Altitudearen Araberako Formak

Goi Mendietan: Izozte-Urtze Zikloa

Ura harrien hausturetatik iragazten da, eta, izoztean, bolumena handitu eta harriak apurtzen ditu. Horren ondorioz, gandor zorrotzak eta zatiak mendien oinean pilatzen dira.

Garaiera Txikiko Inguruetan: Domo Granitikoak

Granitoa apurka-apurka disgregatu egiten da, eta domo izeneko forma ondulatu eta biribilduak dituen paisaia sortzen da.

Granitozko Formazio Espezifikoak

• Arraildurak perpendikularrak badira, bolak sortzen dira; horiek bata bestearen gainean pila daitezke, berrocal izenekoak osatuz. Horietan, tor izenekoak (bolen pilaketak) eta harri zaldunak ohikoak dira.
• Kaos Granitikoa: Beste batzuetan, bolak mendien hegaletan edo oinean modu apetatsuan pilatzen dira.

Kareharriaren Ingurunea eta Formazioak

Kokapena

Pirinioen aurrean, Euskal Mendietan, Kantauriar Mendikatearen ekialdeko sektorean, Iberiar Mendikatean, Kataluniako Kostaldeko Mendikatearen zati batean eta Mendikate Subbetikoan zehar hedatzen da.

Harri Nagusien Garaia

Kareharrizko ingurua Aro Tertziarioan tolestutako Aro Sekundarioko harriek osatzen dute.

Kareharria: Ezaugarriak

Harri sedimentarioa da, hau da, lurretik kanpo sortu da, aurretik zeuden harrien zatietatik edo organismoetatik abiatuta. Harri gogorra da, eta pitzadurak eta arraildurak sortuz apurtzen da, urarekin erraz disolbatzen delarik. Horrek erliebe konplexua sortzen du.

Erliebe Karstikoa

• Lapiazak edo Lenarrak

  Trenkada zorrotzek edo ez hain zorrotzek banandutako ildo edo barrunbeak dira.

• Isurialdeko Lapiazak

  Ildoak isurketa-urek sortzen dituzte isurialdeetan.

• Mahai Itxurako Lapiazak

  Pitzadurak dituzten azalera lauetan sortzen dira.

• Harrizko Itsasoa edo Lapiaz Albeolarra

  Barrunbeak hutsune txikiak dituzten lekuetan sortzen dira, eta horietan ura pilatzen da.

• Zintzurrak (Arroilak)

  Haran estu eta sakonak dira, ibaiek sortutako isurialde malkartsuez inguratuta.

• Poljeak

  Hondo horizontaleko sakonune luzangak dira, aldapa malkartsuen erdian.

• Ponor edo Hobia

  Ur-lasterrek zeharkatzen dituzte, tarte batean edo osorik. Ur horiek bat-batean desagertu egiten dira, sarbegietatik lur azpira mugituz.

• Dolinak edo Torkak

  Ura gelditzen den lekuetan sortutako barrunbeak dira.