Euskal Herriko erliebea: mendiak, haranak eta kostaldea

Euskal Herriko erliebea askotarikoa da, eta hainbat unitate bereiz daitezke:

1. Kostaldeko mendikatea

Higer lurmuturraren eta Zumaiaren artean altxatzen diren mendiak dira, Gipuzkoako kostaldean. Mendi txikiak dira, itsasotik oso hurbil daudenak. Jaizkibel, Ulia, Igeldo, Mendizorrotz… dira gailur esanguratsuenak.

2. Itsasbazter aurreko mendikatea

Kostaldetik urrunago dauden mendizerrek osatzen dute. Gipuzkoa eta Bizkaian barrena hedatzen da. Ernio, Pagoeta, Erlo, Arno… Kareharria da nagusi eta, ondorioz, karstifikazioa gertatzen da. Horrela sortu dira Lastur edo Olatz bezalako “haran itsuak”.

3. Bortzirietako mendigunea

Gipuzkoa eta Nafarroaren arteko mugan altxatzen diren mendiak dira.

4. Erdiko ibilbideetako mendi eta haranak

Itsasbazterra eta mendikate banatzailearen artean kokatzen dira. Gipuzkoa aldean erliebea irregularragoa eta malkartsuagoa da, eta haranak ere estuagoak dira (Urola, Oria, Deba…) aldiz, Bizkaian erliebea leunagoa da (Butroe, Ibaizabal…)

5. Kantauriar-Mediterranear mendikate banatzailea

Kantaurialdeko eta Mediterraneo arteko uren mugalerroa markatzen duten mendikateak dira. 100 km inguruan EAE ekialdetik mendebaldera zeharkatzen dute eta EAE ia erditik banatzen dute. Aralar (Gipuzkoa- Nafarroa artean); Aratz, Aizkorri, Urkila eta Elgea (Gip-Ara); Anboto eta Gorbeia (Biz-Ara); eta Gorobel mendikateek osatzen dute.

Bertan daude EAEko gailurrik garaienak. Gailurren eta haranen arteko desnibelak nahiko handiak dira (600/700 m). Gailurrak kareharrizkoak dira eta landarerik gabe egon ohi dira gehienetan, “itxura menditsuagoa edo alpinoagoa” emanez mendiei.

6. Lautada

Zadorra ibaiak zeharkatzen duen haran zabala da. 500-600 m inguruko goi lautada da, baina harantxoak eta menditxoak ere badaude.

7. Arabako erdiguneko mendilerroak

Lautada eta Trebiñuko arroa banatzen dituzten mendiak dira, Araba bi zati ia simetrikotan banatuz. Garaiera ertaineko mendiak dira (Gasteizko mendiak, Entzia…)

8. Mendebaldeko haran mendilerroak

Hau ere, Araban dago. Arkamo, Badaia… mendilerrek eta horien artean dauden Omecillo, Valdegovia… haranek osatzen dute.

9. Trebiñuko arroa

Mendiz inguratutako haran zabala da. Arroaren zati handiena Burgosen dago gaur egun.

10. Toloño - Kantabria - Joar mendilerroa

Araba erdiguneko eskualdea Arabar Errioxatik banatzen duten mendiak dira. Palomares da gailurrik garaiena.

11. Arabar Errioxa eta Ebroren Sakonunea

Toloño-Kantabria-Joar mendilerraren eta Ebro ibaiaren artean hedatzen da. Arabar Errioxa aldapa leun bat da, mendilerraren oinetatik Ebro ibaira poliki-poliki jaisten dena.