Euskal Herriko Lurraldearen Erliebearen Ezaugarriak

Euskal Herriaren Lurraldea

Euskal Herria Pirinioen mendebaldeko muturrean kokatzen da, Bizkaiko golkoaren inguruan. 20.587 km²-ko azalera du, zazpi lurraldetan banatuta: lau Hegoaldean eta hiru Iparraldean.

Euskal Herriko Erliebearen Unitateak

Euskal Herriko erliebea hiru unitate nagusik osatzen dute:

• Pirinioak
• Euskal Mendiak
• Ebroren Sakonunea

Pirinioak

Pirinioen ardatza Hego Euskal Herriaren hegoaldetik, Nafarroaren ipar-ekialdetik eta Gipuzkoaren ekialdetik hedatzen da. Material paleozoikoek osatzen dute.

Pirinioen ardatzaren iparraldean, Ipar Euskal Herrian, kareharrizko ardatzari lotuta daude, eta altuera txikiagoa dute.

Pirinioen ardatzaren hegoaldean, bi lerrokaduratan antolatuta daude, sakonune baten bidez bereizita:

1. Pirinioen aurrean dauden barruko mendilerroak, Pirinioen ardatzari lotuta.
2. Erdiko sakonunea, material kuaternarioekin estalitako zenbait arrotan zatituta.
3. Pirinioen aurrean dauden kanpoko mendilerroak, sakonunearen hegoaldean, txikiagoak dira.

Euskal Mendiak

Euskal Mendiak Pirinioaurreak mendebalderantz duen luzapena dira. Kareharrizko mendilerroen multzo bat dira, uren banalerro atlantiko-mediterraneoa osatzen dutenak (Aralar, Aizkorri, Elgea, Gorbeia, Salbada mendilerroa).

• Altuera txikiko eta kareharrizko materialak dituzten tontorrek osatzen dute (Sollube, Atxarre, Oiz, Jaizkibel).
• Sakonunea, Arkil ibaiak zeharkatutako korridorean zehar luzatzen da (Urbasa, Toloño, Gasteizko mendiak).

Kostaldetik barnera, erliebeak gero eta altuera handiagoa hartzen du, Kantauri-Mediterranear mugalerrora iritsi arte. Tontorrak ez dira oso garaiak, baina modelatu karstikoak garapen handia du, adibidez, Gorbeian eta Aralarren.

Ebroren Sakonunea

Euskal Herriko erliebea, neurri handian, Aro Tertziarioko orogenesi alpetarrean sortu zen. Plaka iberiarrak eta europarrak talka egin zuten, plaka afrikarraren bultzadaz, eta, ondorioz, materialak altxatu eta tolestu egin ziren hainbat fasetan. Orduan sortu ziren Pirinioak eta, horiekin batera, Euskal Mendiak. Itsas jatorriko material sekundarioak eta tertziarioak dira nagusi, nahiz eta paleozoikoak ere ageri diren.

Pirinioen eta Euskal Mendien paraleloan, hegoaldetik, Erdialdeko Nafarroan, mendikatetik hurbil, materialak konglomeratuak dira, eta Nafarroako Erriberan eta Arabako Errioxan, material kuaternariokoekin batera daude.

Kostaldea

Bilbotik Biarritzera doan kostaldeko erliebea harritsua eta labartsua da, eta kostarekiko perpendikularrak diren ibaiek mozten dute. Ibai horiek itsasadarrak eratzen dituzte, hala nola, Oria, Deba eta Gernika.

Biarritzetik Aturri ibaiaren bokaleraino, kostaldea zuzena eta hareatsua da, eta hondartza eta duna ugari ditu.