Euskal Literaturako Giltzarriak: Mirande, Lizardi, Atxaga

Gabriel Mirande (1925-1972)

Biografia

• Parisn jaioa, guraso zuberotarrak zituen.
• Bere kontura ikasi zuen euskara.
• Hainbat generotan trebea zen.
• Lan ugari argitaratu zituen aldizkarietan, eta hil ondoren liburuetan bildu ziren.

Obra Nagusiak

• Olerkiak: Orhoituz, Poemak.
• Prosa: Gauaz parke batean, Haur besoetakoa.

Ikuspegiak eta Ezaugarriak

• Parisn bizi eta hezi izanak eragin handia izan zuen bere lanean.
• Mendebaldeko Europako olerkarien eragina nabaria da.
• Greziako mitologiarekiko eta paganismoarekiko miresmena zuen.
• Moralitatearen zutabeak astindu zituen era satirikoan eta ironiaz.
• Kondenatuta eta estalita zeuden indarrak berpiztu nahi zituen.
• Hitz batzuk askotan errepikatu zituen ideia poetikoa adierazteko: ametsa, ura, arima, heriotza... Ametsarekin batera, mina ere agertzen da.
• Formari dagokionez, era askotako neurriak erabili zituen; idazkera laburgarriak kontzeptismora hurbiltzen du.

Xabier Lizardi (1896-1933)

Biografia

• Zarautzen jaio zen.
• Tolosan ikasketak egin zituen, Madrilen zuzenbidea ikasi, eta Tolosako enpresa batean lan egin zuen.
• Gaixotasun baten ondorioz hil zen.

Obra Nagusiak

• 1930-32 bitartean, Bihotz-begietan liburuan argitaratu zituen bere olerkiak.
• Umezurtz olerkiak (1934) Euskaltzaleak elkarteak argitaratu zituen bera hil ondoren.
• Urte berean, Itz lauz bilduman argitaratu ziren bere prosak.
• Kazetari eta antzerki lanak ere egin zituen.
• Politikan jardun zuen, eta euskalgintzaren beharretan parte hartu zuen.

Ikuspegiak eta Ezaugarriak

• Bere lana pertsonala eta estetikan mamitua da.
• Frantziako sinbolisten eragina izan zuela pentsatzen da.
• Errealitatea sinboloen bidez adierazten zuen. Verlaine maisu izan zitekeen.
• Lizardi lirikoen artean hoberenetarikoa da:
  • Hizkera poetikoa sortzeko, hizkuntzaren baliabideak erabili zituen.
  • Hizkuntzaren erabileran malgutasuna: hiperbatona, paralelismoa.
  • Hizkuntza baliatuz musikaltasuna lortu zuen.
• Bere olerkiek erromantizismo sustraiak dituzte.
• Euskararen eta herriaren egoera islatzen duten metaforak erabili zituen.
• Lizardik mintzaira poetikoaren alfabeto berria lortu zuen, eta bere mitologia propioa eratu zuen.
• Pertsonifikazioarekin, pertsonaren, heriotzaren eta berpizkundearen ardatzean kokatzen da.

Bernardo Atxaga (1951-)

Biografia

• Asteasun jaioa (1951), gaur egun idazle ezagunenetakoa da.
• Bilbon ekonomia ikasketak egin zituen, eta Bartzelonan filosofia.
• Benetako izena Joseba Irazu du.

Obra Nagusiak

• Narrazio-lanak dira bere saiorik trinkoenak.
• Olerkigintzan: Etiopia (1979), bere poema gehienak biltzen dituena.
• Henri Bengoa Inventarium emanaldia.
• Trikuarena poema.

Ikuspegiak eta Ezaugarriak

• Etiopia: hizkuntzaren esplorazioa.
• Poesia soziala, existentziala eta sentimentala baztertu; sentimenduak arrazionalizatu, hirugarren pertsonan.
• Ironia samurra.
• Dogmakeriarik ez, gai humanoak jorratzen ditu, pretentsio handirik gabe.
• Arestiren harria, Atxagarekin harea: gure deuseztatzea irudikatzen du.
• Irudi pilaketa, iradokizunen bidez errealitatearen konplexutasuna helarazteko.
• Publizitatearen eta zinearen eragina.
• Mezu pilatu eta subliminalek giza kontzientzia lanean jarri nahi dute.