Euskal Poesia Modernoa: Beitiaren Poemak

Beitiaren poemak Euskal Poesia modernoaren hasiera(herriaren kezkak: foruen galera,etc). 1876 tik ia gerrara arte erromantizismo abertzaleak. Ezaugarriak:gizakiaren nagusitasuna, norbanakoaren Ni munduko ardatz, herri bakoitzak nortasuna, abertzaletasuna, izadia idazlearen sentimenduen ispilutzat, iragana, sentimendu negartiak. Gaiak: maitasuna, gizakiaren patu tristea eta nitasuna. Testuinguru Politika:foruen galerak euskaldunak soldaduska egitera derrigortu. Kultura: karlistaldien porrotak euskaldunak kulturagatik gehiago arduratu.

XX. Menderik Emankorrena

XX menderik emankorrena, 300 liburu argitaratu. Testuinguru: ·Primo de Riveraren diktadura 1923-30(abertzaletasuna debekatuta, euskalgintza ezerezera behartu) ·2.errepublika 1931 Primo de riverak kargua utzi eta 2garren errepublika ezarri zen bozketaren bidez ·Lehen Autonomia estatutua 1936( lege propioak eta lehenbiziko Eusko Jaurlaritza) Idazleen ezaugarri: poesia-tradizio aurauak hautsi, sinbolismo, bertso-erro askea, subjektibotasun handia, metaforak. Olerkigintza: arlorik landuena eta aberatsena.

Gerra Zibila

Testuinguru: ·Gerra zibila(1936-1939, franco jenerala, beheraldi ekonomiko, politiko eta kulturala, euskera debekatu) ·Gerraosteko diktadura(1940-1975,etsipena, erbestea eta debekuak euskal kultura eta hizkuntza zapaldu) ·Bigarren Mundu Gerra(1939-1945 ,Hegoaldeko euskaldunek Francoren diktadurapean, iparraldera erbesteratuak beste gerra bat. Erbestea: Kulturgile askok atzerrira ihes egin eta argitaratzeko zailtasunak egon  eta pizkundearen etena(lizardi hilda) sortu zuen. Ezaugarriak: Etsipena, bakardadea, gudaren oroimena, marjinazio soziala, bizitzaren egoera.

Lizardi

Lizardi: 1896-1933. Legegizona, lantegi bateko gerentea, politikaria eta idazle. Euskaltzale langilea. Bihotz-begietan eta Umezurtz olerkiak (euskaltzaleak). Estilo berritzailea. Naturaren pertsonifikazioa. Prosan zein poesian aritu. Aldizkariak eta egunkariak idatzi

Aresti

Aresti: Bilbo 1933-1975. Gurasoak ez zekiten euskera. 12 urterekin bere kabuz ikasi. Merkataritzan hasi. Genero literario guztiak landu, euskara garbia inork eta herriko euskara ikasi, bigarren hizkuntza norberaren lehena bihurtu.