Euskarazko Kimika Oinarrizko Kontzeptuak: Hauspeatze-erreakzioak eta Atomoaren Egitura

Hauspeatze-erreakzioak

Oinarrizko kontzeptuak

:

Disolbagarritasuna: disoluzio batean disolba daitekeen solutu kantitate edo masa maximoa.

Oreka heterogeneoa: Vhauspeatze=Vdisolbatze

DISOLUZIOAK:

Asegabe: disolbagarritasuna baino solutu gutxiago

Ase: disolbagarritasunaren solutu berdina → OREKA

Gainase: disolbagarritasuna baino solutu gehiago

IOI KOMUNAREN EFEKTUA

Noiz gertatu? Disoluzioan dauden 2 gatzek ioien bat komunean dutenean.

Zer ondorio? Gatzen disolbagarritasuna baxuagoa da.

Zergatik? NaCl disoluzio asea badut:

Le Chatelier: dagoeneko orekan dagoen sisteman [Cl–] gehitzen badut, oreka apurtu egingo da. [Cl–] txikitzen saiatuko da sistema, oreka ezkerrera lerratuz, S (disolbagarritasuna) txikitu egingo da.

6. ATOMOA

Eredu mekaniko-kuantikoa: e—en posizioak ez daude definituta (orbitetan bezala), e—ak ingurune batetan egoteko probabilitatea dauka: orbitala.

ZENBAKI KUANTIKOAK

n: nagusia, energia maila zehazten du (1,2,3...)

l: bigarren zenbaki kuantikoa, formarekin erlazionatuta (0,n-1)

(0=s) (1=p) (2=d) (3=f)

m: magnetikoa, orbitalaren orientazioa (-l...+l)

s: spina, biraketaren noranzkoa (-1/2 +1/2)

KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOA. BETETZE ORDENA:

AUFBAU printzipioa: orbitalak betetzean,energia beti minimoa izango da.

PAULI-ren esklusio-printzipioa: atomo berean ezin dira zenbaki kuantikoen lau balioak berdinak dituzten bi elektroi existitu.

HUND-en araua: energia orbitalak betetzean, elektroiak banaka jartzen dira↑

MOELLER-en diagrama: orbitalen betetze ordena.

IOIEN KONFIGURAZIO ELEKTRONIKOAK

Egoera kitzikatua: energia txikieneko sekuentzari jarraitzen ez dion elektroi-antolaketa.

Konfigurazio debekatua: gertatzea ezinezkoa den konfigurazioa

SISTEMA PERIODIKOA

-Elementuak zenbaki atomiko gorakorraren arabera ordenaturik daude.

-Lerro horizontalak → PERIODOAK (n handiena)

-Zutabeak → TALDEAK (s*). (d*+2) (P*+12)

-e— desparejatu: bai (paramagnetiko: prop magn) ez (dimagnetiko: ez)

-balentzia ioniko: gas noble izateko irabazi/galdu beharreko e—ak

X+2e-=X2- BI=2e- (4p16)

-Periodo bereko elementuek energia maila berdinak dituzte elektroiekin, beteta ala ez.

-Talde=elementuek e— kop = azken energia mailan portaera kimiko antzeko

PROPIETATE PERIODIKOAK

Erradioa: urrutiena dagoen e– zer distantziara aurkitzen den. Zergatik? 

Taldean: taldean behera, orbitalek n handiagoa dute, erradioa handiagoa

Periodoan: periodoan eskuinera joan ahala, n berdineko orbitaletan protoi gehiago daudenez, elektroiak gehiago elkartzen dira, erradioa txikituz.

Erradio ionikoa

Metalek ioi positiboak ematen dituzte. Elektroiak galtzean, erradioa txikitu.

Ez metalek ioi negatiboak ematen dituzte. Elektroiak irabaztean, erradioa handitu, elektroien arteko aldarapenarengatik.

Ionizazio-energia: atomo bati e– kentzeko eman behar den energia.

Zergatik? Zenbat eta erradioa txikiagoa izan, erakarpen indarra orduan eta handiagoa izango da. Ondorioz, elektroi bat kentzeko behar den energia, ionizazio energia, handiagoa izango da.

Ionizazio-energia bereziki altuak dira gas geldoen kasuan.

Elektronegatibitatea (EN):elementu 1en atm-ak beste atm 1ekin konpartitzen dituen e-ak (lotura kobalentea) erakartzeko duen joera edo gaitasuna.

Afinitate elektronikoa: elementu 1ek e– 1 irabaztean trukatzen den energia.

7. LOTURA

Atomoek egoera egonkorragoa lor dezaten sortzen dira. 

Gas nobleak guztiz egonkorrak dira, ez dira inorekin lotzen.

LOTURA IONIKOA:  Metala-Ez metala (eman/hartu)

LOTURA KOBALENTEA:  Ez metala-Ez metala. (konpartitu)

LOTURA METALIKOA: Metal bakoitzaren barruan

GEOMETRIA

BGEAT: Balemtzia geruzako e- bikoteen aldarapen teoria: atm zentralaren inguruko e-ak (lotzaile zein ez lotzaile) ahalik eta hurrunen kokatuko dira.

TAULA e- lotzaile / e- ez lotzaile / G. elektriniko/ G. molekular

AB2: 2/0/ LINEAL (180°)/ BERDIN

AB3: 3/0 TEIAGONAL LAUA (120°) / BERDIN

AB4: 4/0/. (104,5°)/ BERDINA

AB5: 5/0/TETRAEDRIKO (120+90°)/ PIRAMIDAL TEIAGONAL

AB6: 6/0/OKTAEDRIKO

AB2: 2/1/ TRIAGONAL LAUA (120 baino↓)/ ANGELUARRA

AB2: 2/2/ TETRAEDRIKO/ ANGELUARRA

AB3: 3/1/ TETRAEDEIKO/ PIRAMIDE TRIAGONAL (109baino↓)

APOLAR (lineala/ triagonal laua/ tetraedriko)

HIPERBALENTZIA s(12e-) p(10e-)

HIPOBALENTZIA Al, B(6e-) Be(4e-)