Euskera
Clasificado en Otras materias
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 3,71 KB
Gipuzkera: prestigio handia du. Hasieran literatura lapurteran idatzita zegoen arren, denborarekin gipuzkeraz izan zen. 1968an Eb sortu arte. ospearen ezaugarri bat idazle asko jaiotzez beste euskalki batzukoak izan arren gipuzkeraz idazten zuten: Juan Antonio Mogel, Txomin Aguirre, Resurrekzion Maria Azkue. Azken honek “gipuzkera osatua” proposatu zuen EB bezala. Bertsolariak ere. *Gipuzkera ez dator bat probintziaren luze zabalarekin, Lapurtera Nafarrera eta bizkaiera ere itzegiten dira. Atsotitzak: 1patxiparrat (purrut). 2Patxipurdi (elemntu eskatologikoa) 3.Kolkua bete diru (golkoa) aberastasuna. 4.zakurrak jango al au (heriotza) 5.zakurrak zirian zost(elementu eskatologikoa) 6.etxia bete bei (dirua) 7.etxea bete zapi(pobrezia) 8etxea bete zorri (zikinkeria) 10. i beti marmar(protesta) 11.zakurren lukainka (gorrotas, elemntu eskatologikoa) 12.plateran bi begi (diru gutxi) 13. atsuak aguria nai du.
Bizkaiera: Ana Juanixe: Ezaugarri morfosintaktikoak: a)Deklinabidea: 1-“txu” atzizki txikigarria nagusitzen da bizkaieraz. 2-Moduzko aditzondo erakusleetan, -n duen formak erabiltzen dira: honelan horrelan halan.. adb: onelan plaza batian, orrelan bere esan bazeustan. 3-Ablatibo kasuan (nondik) -rian bukera (tik erabili beharrean) adb: bentanarian, urte dagiyan kanpora sospetxerian. 4-Pertsona izenordain indartuak (neu, geu, zeure..)adb: zeu, neure, zeuretzat, zeuk, neu, neurriak, neuk, neuria. 5-erakusle bereziak: adb: Joya ok, Arexen danen artian(xe artizki indargarria noren kasuan) 6-Bi zenbatzaile zehaztua, izen multzoen ondean erabili. txalupatxu bi. 7-Txu atzizki txikigarria: adb: katalinatxu, txalopatxu, damatxu, lindetxu. b)Aditza: Nor-nori aditzetako laguntzaileak 3.pertsoann y darama. adb: egiten yataz (zaizkit). 2-Nor-nori-nork aditzetan Eutsi laguntzailea: adb: pregunta eustan, galdetu eustan, esan bazaustan. 3-Nor-norkaditzen laguntzaileetan orainaldian ageri dira lehen et abigarren pertsonak -o bokala eta 3.pertsonan -au diptongoa. Adb: bizarra dau, ez daudela nai, ez dot armarik. 4-Iraganeko 3.pertsonaren hasierako morfemaz z-desagertzen da. Adb: eustan(zidan), iñuen(zioten). 5-Ahalera subjuntibo eta agintera, aditz transitiboetan, Egin erabiltzen dute laguntzaileen erroan(eb ezan). Adb: ez eixu, ez nagizula lotsatu, itxagon daizu, urten dagiyan, urten da. 6-Ahalera subjuntiboa eta agintera ez du aditz oina, aspektu burutua baizik.. Adb: ez nagizula lotsatu(subj), sartu gaitezan(subj), arria bela (agintera)7-Nor morfema pluralgilea aditzaren bukaeran azaltzen da -z. Adb: egiten yataz, diraz, diradez, daruadaz, dituz, ditudaz, banakartzuzan. 8-Aspektu burutua: -atu-au-a, -itu-idu. Adb: Arria bela, preguta eustan, despeditu giñian, gozatu dituz. 9-URTEN aditz iragankorra (nor-nork) Adb: urten daik, urten dagiyan, 10-Nor aditzaren forma bereziak. Adb: etorri ziran, zirian, konponduko ginian, dan, dauana, bizi dirade, delarik, zarian, dirian, ziñian, depeditu giñian, gaitezan. 11-ke morfema duten adizki bereziak. Adb: emoidakezu, datorke. 12-ke morfema gabeko eratutako aditzak. adb: ezin izan lei ori egiya. C) Lexikoa: 1-emendiozko partikula bizkaieraz BERE bezala erabiltzen da. (eb, ere) Adb: horrela bere, zeu ta neu ere, armia ta gurutza bere, neu bere ez dakit, joya asko bere, ezpabe. 2-Zenbait egitura deigarri Adb: Kossel-saltzian, gari-saltzian, labarazo da.
Bizkaiera: Ana Juanixe: Ezaugarri morfosintaktikoak: a)Deklinabidea: 1-“txu” atzizki txikigarria nagusitzen da bizkaieraz. 2-Moduzko aditzondo erakusleetan, -n duen formak erabiltzen dira: honelan horrelan halan.. adb: onelan plaza batian, orrelan bere esan bazeustan. 3-Ablatibo kasuan (nondik) -rian bukera (tik erabili beharrean) adb: bentanarian, urte dagiyan kanpora sospetxerian. 4-Pertsona izenordain indartuak (neu, geu, zeure..)adb: zeu, neure, zeuretzat, zeuk, neu, neurriak, neuk, neuria. 5-erakusle bereziak: adb: Joya ok, Arexen danen artian(xe artizki indargarria noren kasuan) 6-Bi zenbatzaile zehaztua, izen multzoen ondean erabili. txalupatxu bi. 7-Txu atzizki txikigarria: adb: katalinatxu, txalopatxu, damatxu, lindetxu. b)Aditza: Nor-nori aditzetako laguntzaileak 3.pertsoann y darama. adb: egiten yataz (zaizkit). 2-Nor-nori-nork aditzetan Eutsi laguntzailea: adb: pregunta eustan, galdetu eustan, esan bazaustan. 3-Nor-norkaditzen laguntzaileetan orainaldian ageri dira lehen et abigarren pertsonak -o bokala eta 3.pertsonan -au diptongoa. Adb: bizarra dau, ez daudela nai, ez dot armarik. 4-Iraganeko 3.pertsonaren hasierako morfemaz z-desagertzen da. Adb: eustan(zidan), iñuen(zioten). 5-Ahalera subjuntibo eta agintera, aditz transitiboetan, Egin erabiltzen dute laguntzaileen erroan(eb ezan). Adb: ez eixu, ez nagizula lotsatu, itxagon daizu, urten dagiyan, urten da. 6-Ahalera subjuntiboa eta agintera ez du aditz oina, aspektu burutua baizik.. Adb: ez nagizula lotsatu(subj), sartu gaitezan(subj), arria bela (agintera)7-Nor morfema pluralgilea aditzaren bukaeran azaltzen da -z. Adb: egiten yataz, diraz, diradez, daruadaz, dituz, ditudaz, banakartzuzan. 8-Aspektu burutua: -atu-au-a, -itu-idu. Adb: Arria bela, preguta eustan, despeditu giñian, gozatu dituz. 9-URTEN aditz iragankorra (nor-nork) Adb: urten daik, urten dagiyan, 10-Nor aditzaren forma bereziak. Adb: etorri ziran, zirian, konponduko ginian, dan, dauana, bizi dirade, delarik, zarian, dirian, ziñian, depeditu giñian, gaitezan. 11-ke morfema duten adizki bereziak. Adb: emoidakezu, datorke. 12-ke morfema gabeko eratutako aditzak. adb: ezin izan lei ori egiya. C) Lexikoa: 1-emendiozko partikula bizkaieraz BERE bezala erabiltzen da. (eb, ere) Adb: horrela bere, zeu ta neu ere, armia ta gurutza bere, neu bere ez dakit, joya asko bere, ezpabe. 2-Zenbait egitura deigarri Adb: Kossel-saltzian, gari-saltzian, labarazo da.