Evolución do Galego: Influencias e Transformacións

Evolución do Galego: Substrato dos pobos preceltas S.7 - Idade de Pedra, p. celtas S.6 - Idade de Ferro (atópase por debaixo da Idade do Galego a.C). Estrato p. b. romano 218 e 1924 a.C, lingua do latín vulgar (o alicerce - base - da lingua galega procede da morfoloxía da sintaxe que forma o corpo lingüístico) superestrato 5 d.C, pobos xermanicos: suevos, visigodos, 8 d.C árabes. Palabras patrimoniais: son aquelas que evoluíron desde o comezo entre latín vulgar e linguas indíxenas. Consiste en influír na fonética desde os pobos sobre o latín vulgar. Doblete: cando dun mesmo étimo xorde unha palabra patrimonial e outra culta. - ch, ca, ga, it, perda -l e -n, -b -d -g, i/ella i/o/ello, oit, out, eiro, eira. Semicultismo: son as que entraron no idioma cando este xa estaba encamiñado na súa evolución. Consiste en evoluir o L sobre R. Castelan cultismos. Pr, br, fr, cr. Cultismo: palabras que entraron no idioma cando xa estaba formado. No galego entraron no século XIX coa poesía de E. Pondal. Os diptongos que máis abundan son os decrecentes pola propia evolución da lingua. Conservan -pl -cl -fl. Diptongos crecentes ie, ua, ue, uo, qua, gua, -ct. Conservan l ou n -p -t -c, icula/o, oculo, -u/alt, ario/a, mm, bs, cc, pc, pt...

Lingüas prerromanas achegáronse ao latín, marcando un procesodeasimilación. Deixaron

vestixios na toponimia: raíz carrasca, raíz amorodo, sufixo -usc

viascon, toponimos rematados en -o/ebre alcabre, sufixo derivativo normal galego labrego, voces... barro, cigarra, atribúese orixe celta a voces como colmo, croio, boroa, buraco. Romanización: Proceso histórico de asimilación e incorporación dos pobos ibéricos ao mundo actual romano. Proceso gradual e non simultáneo. 3 momentos: 1 ata fins do S I. a.C: caracterizado por hostilidade contra o pobo invasor por parte das tribus autóctonas. 2 - desde o 29 a.C ata o S III da nosa era: os indíxenas queren aspirar á cidadanía romana. Aparecen as primeiras inscricións latinas en Gallaecia. 3 - a partir do S.III impónse o latín vulgar como lingua oficial. Do latín vulgar ao galego-portugués: A decadencia do Imperio Romano vese afectada polos pobos xermanicos. Facilitase o espallamento dos pobos bárbaros polas antigas provincias romanas e rompe o administrativo, cultural e lingüístico. O latín evoluciona e orixina dous dialectos, un o romance galaico do que xurdirá o galego-portugués medieval. ¿Cando nacen as linguas peninsulares? Da etapa que vai do século X ata o IX, neste tempo produciríanse os superestratos: superestrato xermánico - para entender as relativas influencias das linguas xermanicas hai que ter en conta que o número dos invasores xermanicos foi moi reducido, o nivel cultural non superaba ao da poboación romanizada e a organización administrativa estaba por debaixo da romana. ¿Que elementos podemos atribuírlle isto? - Antroponimos: Luis, Elvira - Toponimos: Gondomar, Samil, Marcos, Ende, Baamonde, Taramundi, Guitiriz, Gondufe, Faxil - Lexico común: referente á guerra e aos costumes; agasallar, roupa, sopa, banco, roubar, gañar - De orixe sueva: laverca, lobio. Superestrato árabe - a través das linguas veciñas chegan a nós, léxico árabe: - agricultura e gandaría, cenoria, arroz - construcción, alicate - administración, alcalde - ciencia, cifra - outros, regueifa, tambor - toponimos: Sada - expresións e interxeccións: oxalá. O período medieval esténdese na morfalidade lingüística desde o S. IX ata o S. XV. A lingua falada neste período de tempo recibe o nome de galego antigo ou galego-portugués. A totalidade da sociedade galega era monolingüe, ricos e pobres o falaban. Evolución do galego antigo ou galego-portugués nace no norte de Portugal, incluíndo Zamora, León e Asturias. Comparten o idioma ata o S. XIV. Portugal é un reino ata o S. XII cando Afonso Henriques se independiza do seu curmán Afonso VII de Galicia e León. Portugal afastase de Galicia, que será anexionada por Castela e León. O portugués consolídase como lingua oficial cando nace o reino de POR. O galego é marginado a partir do S. XV, que queda obsoleto ata o albor do S. XIX. A desigual fortuna das variedades portuguesa - con recoñecemento oficial e estandarizada desde o medievo - e a galega. Periodización do galego antigo: Entre 1200 e 1350 transcorre a época de esplendor do galego medieval, representada sobre todo polos trobadores da Escola Lírica Galego-portuguesa, xorden as primeiras obras en prosa literaria e as historiográficas. O galego cultívase nas áreas de administración civil e de xustiza, na economía, na ciencia e na técnica, na vida eclesiástica e relixiosa. Nesta época era unha lingua normalizada. Galicia coñece por primeira vez a experiencia do conflito lingüístico (diglosia). Desde 1350 o galego é obrigado a ceder ao castelán o seu terreo como lingua de uso habitual na administración e redacción de todos os documentos elaborados no noso territorio. Características: tradición escrita en romance.