Faxismoa eta Nazismoa: Totalitarismoaren Ezaugarriak

Totalitarismo Faxista

Fascismo hitza latineko fasces-etik (batasuna) dator. Mugimendu horiek ezaugarri jakin batzuk partekatzen zituzten. Faxismoa Italian hasi zen 1922an eta Europa osora zabaldu zen.

Faktoreak

Faxismoa Lehen Mundu Gerraren ondoren zabaldu zen, eta Gerra Handiaren helburu nazionalistak eta militaristak izan zituen.

Ideologia

Faxismoak ez zuen ideia sail egituraturik; ekintza hausnarketaren aurretik zegoen mugimendu politiko hauetan. Baina denek partekatzen zituzten printzipio komun batzuk:

• Nazionalismo erradikala eta horrekin lotutako arrazakeria.
• Politika inperialista.

Faxistek borondateari eta instintuari ematen zieten lehentasuna, arrazoiaren gainetik. Horregatik uko egiten zieten Ilustrazioari, liberalismoari eta sozialismoari.

Faxismoa gizakiak eta nazioak desberdinak zirelako ideiatik abiatzen zen. Hoberenek gidatu behar zuten gizartea eta mundua, horrek justifikatzen baitzuen liderraren eta elitearen garrantzia. Printzipio maskulinoa (matxismoa) azpimarratzen zuten, eta gaztediaren goraipamena.

Helburu Politikoa eta Gobernu Metodoak

Faxismoak estatu totalitarioak sortu nahi zituen, gizabanakoen interesen eta sinesmenen gainetik.

Proiektu handi hura alderdi bakar batek gidatzen zuen, eliteek osatua eta batasun lotura estuekin. Alderdi faxistek hierarkia zorrotza zuten, baita haur eta gaztedi sailak ere, etorkizuneko agintariak doktrinatzeko balio zutenak.

Ekonomia estatuak gidatzen zuen, ekimen pribatua mantendu zen arren. Gizon-emakumeen betekizunak ondo zedarritzen zituen ordena sozial bat aldarrikatzen zuten.

Alemania Nazia

Hogeiko hamarkadan, oso garrantzi gutxi zuen alderdi naziak, baina Depresio Handiak alderdia suspertu zuen. 1932ko uztaileko hauteskundeetan 230 aulki lortu zituen, emaitza horrekin Reichstageko lehen indar politiko bihurtu zen.

Hindenburg presidenteak ez zuen Hitler kantziler gisa onartu.

Egoera ekonomikoak okerrera egin zuen, eta milizia nazien jarduera areagotu zen.

Azaroko hauteskundeetan 196 aulkira jaitsi ziren, eta komunistek gora egin zuten. Familia handien presioagatik, Hindenburgek Hitler kantziler izendatzera behartuta ikusi zuen bere burua, 1933ko urtarrilaren 30ean.

Hitler, Kantziler

Koalizioko gobernu baten buru zela, Hitlerrek bortizkeria erabili zuen bere lehiakide politikoak ikaratzeko. Reichstageko sutea gertatu zen, egoera politikoa nahasiz.

Naziek garaipen handia lortu zuten hauteskundeetan, gehiengoa lortuz parlamentuan.

Lehen Neurriak

• Federalismoa deuseztu zen.
• Apirilean Gestapoa (polizia sekretua) sortu zen.
• 1934ko ekainaren 30a Labana Luzeen Gaua izan zen.