O final do franquismo e a transición democrática

O final do franquismo

Este período estivo caracterizado pola xeneralización da oposición ao réxime a toda a sociedade vasca. O réxime, en lugar de intentar dialogar e reconducir o final do mesmo, elixiu a represión, desencadeando así unha espiral de violencia.

Como nos anos anteriores, os obreiros e a Igrexa vasca foron os dous movementos sociais que máis loitaron contra o réxime.

Coa crise económica, o movemento radicalizouse, aínda que o maior cambio veu desde o sector político. O PCE, o PSOE e o PNV intentaron unir e dirixir á oposición. A súa labor notouse na transición á democracia, xa que o protagonismo da oposición ao franquismo levouno ETA.

Os principais acontecementos:

Un dos feitos máis destacados desta etapa final do réxime foi o coñecido como 'proceso de Burgos' en 1970, contra 16 militantes de ETA aos que se lles condenou a oito penas de morte e máis de setecentos anos de cárcere. O xuízo provocou tal onda de oposición que as penas de morte foron conmutadas.

Outro feito destacado foi o asasinato do Presidente do Goberno, Carrero Blanco, nun atentado de ETA. Arias Navarro foi elixido para substituílo, e iniciou un proceso de reformas coñecido como 'espírito do 12 de febreiro'.

A) A morte de Franco

Dende entón ata a morte de Franco os acontecementos precipitáronse. Co ditador enfermo, a oposición acelera os seus plans ao tempo que o réxime intenta un aperturismo, mentres mantén unha dura represión.

1. Problemas socioculturais

O aspecto cultural tivo un papel destacado na loita contra o franquismo, xa que naquela época apoiar a cultura vasca supoñía aprobar os dereitos de Euskadi.

Nos primeiros anos, o réxime franquista intentou anular a cultura vasca. O réxime fracasou no seu intento por crear un arte e unha cultura propia, polo que se limitou a copiar algúns símbolos do fascismo. Tras uns primeiros anos de medo e represión por parte do goberno a todos os símbolos da cultura vasca (euskara, costumes, folklore...), a partir de mediados dos anos 50 comezou a xurdir unha nova cultura vasca reafirmando a súa identidade. Esta nova cultura tivo un valor reivindicativo, xa que ante a imposibilidade de manifestarse contra o réxime, a cultura serviu como vehículo de expresión.

2. O desenvolvemento e cooperativismo vasco

O desenvolvemento económico no País Vasco foi máis sobranceiro que na maioría das rexións españolas. Xa na posguerra, a recuperación das fábricas foi asombrosa.

A gran burguesía vasca foi a que protagonizou o crecemento dos anos 60. Unha das razóns dese desenvolvemento económico foi a acumulación de capital conseguida na autarquía do franquismo. A outra razón foi a entrada de capital estranxeiro no País Vasco.

Todo o País Vasco viuse afectado polo plan de estabilización de 1959, experimentándose un crecemento ininterrompido ata 1973. Neste período creouse unha importante industria química e continuou o desenvolvemento siderúrxico. Non obstante, o desenvolvemento foi desigual. Coa paralización das investimentos de capital, as actividades dos movementos sindicais e a ofensiva terrorista de ETA sobre a clase empresarial, a economía vasca entrou nunha profunda crise.