Fósiles: Tipos, Proceso de Formación e Importancia

Fósil: Definición e Conceptos Clave

Un fósil é o resto mineralizado dun organismo do pasado ou da súa actividade que se conservou ata os nosos días.

Procesos de Fosilización

1. Un organismo morre e queda enterrado polos sedimentos.
2. As partes brandas podrecen, pero a parte dura (cuncha, esqueleto, etc.) pode conservarse.
3. Os sedimentos transfórmanse en rocha e a parte dura, se permaneceu o suficiente, fosiliza mediante os seguintes procesos:
   • Lenta modificación mineralóxica.
   • A cuncha disólvese e o oco é reenchido por minerais.
   • O sedimento introdúcese no interior da estrutura.

Tipos de Fosilización

• Momificación en ámbar: Organismos, sobre todo insectos, quedan atrapados na resina fósil das coníferas.
• Momificación en asfalto: O petróleo escapa á superficie e, tras a oxidación, deixa un residuo fósil que inhibe a acción bacteriana.
• Momificación en xeo: Atópanse corpos conxelados, como o mamut, do que se coñeceu o contido do aparello dixestivo.

Información Proporcionada polos Fósiles

• A vida no pasado.
• O medio de formación da rocha.
• A idade da rocha.

Fósiles Guía

Un fósil guía determina a idade dunha rocha. Para selo, debe cumprir estas características:

• Viviron durante un período xeolóxico curto.
• Tiveron unha ampla distribución xeográfica.
• Foron abundantes nas rochas sedimentarias.

Datación e Principios Xeolóxicos Fundamentais

Actualismo: Coñecer os procesos actuais é a clave para interpretar o que sucedeu no pasado.

• Datación relativa: Non obtén cifras numéricas, só establece que é anterior ou posterior a outro evento.
• Datación absoluta: Indica idades numéricas concretas.

Principios Fundamentais da Datación Relativa

• Horizontalidade orixinal dos estratos: Os sedimentos deposítanse formando capas horizontais.
• Continuidade lateral dos estratos: Toda a superficie dun estrato ten a mesma idade.
• Superposición dos estratos: Os estratos máis baixos son máis antigos que os de arriba.

O Reloxo Radioactivo (Datación Absoluta)

Os isótopos radioactivos son inestables e liberan partículas (desintegración). Chámase semivida ao tempo que tarda en desintegrarse o 50% do isótopo inicial (pai) nun isótopo estable final (fillo).

Exemplos:

• Potasio-40 (pai) / Argon-40 (fillo); Semivida: 1300 millóns de anos (MA).
• Uranio-235 (pai) / Chumbo-207 (fillo); Semivida: 704 MA.
• Carbono-14 (pai) / Nitróxeno-14 (fillo); Semivida: 5730 anos.

A Historia da Terra e a Evolución da Vida

Hai 4600 millóns de anos (MA), colapsou unha nube interestelar, formando corpos que deron lugar aos planetas. A Terra estaba cuberta dun océano de magma e as capas diferenciáronse por densidade.

A Terra Faise Habitable

As rochas máis antigas depositáronse debaixo do mar hai 3800 MA. Os circóns de 4400 MA formáronse pola presenza de auga. A atmosfera era densa, cargada de CO₂, nitróxeno e vapor de auga.

A Vida Cambiou a Terra

Os fósiles aceptados universalmente son bacterias filamentosas de 3500 MA. Apareceron organismos fotosintetizadores que:

• Achegaron O₂ á atmosfera.
• Retiraron CO₂.

O Cámbrico

• Apareceron animais provistos de cuncha.
• Aparecen os cordados.
• Xorden grandes grupos de seres vivos sen continuidade evolutiva clara.

A Vida nos Continentes

As bacterias colonizaron os continentes. Apareceron plantas terrestres que desenvolveron:

• Paredes celulares ríxidas.
• Raíces.
• Esporas e, posteriormente, sementes.

A Era dos Dinosauros (Mesozoico)

• Os ammonites ocuparon o mar.
• Fentos e coníferas foron as plantas dominantes.
• Aparecen as plantas con flor.
• Aparecen réptiles e dinosauros, algúns con plumas.
• No Triásico orixináronse os primeiros mamíferos.

Diversificación de Mamíferos e Aves (Cenozoico)

O Cenozoico é a era dos mamíferos; atópanse en todos os ambientes.

As plantas con flores apareceron no Mesozoico, pero diversificáronse enormemente no Cenozoico.

Os Nosos Antepasados e Outros Parentes (Homínidos)

En África áchanse os homínidos máis antigos. O fósil máis antigo de Homo sapiens ten 195.000 anos.

Cambios Relacionados coa Hominización

• Bipedismo: Camiñar ergueito deixou as mans libres.
• Encefalización: Aumentou o volume do cerebro, o que cambiou a canle do parto e adiantou o parto.
• Desenvolvemento da linguaxe: Aparece o aparato fonador.

Diferenzas entre Homínidos e Simios

• Foramen magnum: Orificio da medula espiñal; nos homínidos está orientado cara a abaixo, nos simios cara a atrás.
• Disposición da cadeira: Nos simios é vertical e os fémures están separados; nos homínidos, os fémures son oblicuos.
• Cambio no pé: Alongouse o pé e o polgar aliñouse cos outros dedos.