Frankismoa: Diktaduraren Gakoak, Eboluzioa eta Oinarriak

Frankismoa

1. Hasiera eta sendotzea (1936-1959)

• 1936-1949: Isolamendua eta autarkia

• 1949-1959: Nazioartean onartuago eta irekitasunaren bidean

2. Egonkortasuna eta krisia (1959-1975)

• Garapen planak, teknokratak
• Kontinuismoa: Demokrazia Organikoa
• Inmobilismoa

Frankismoa indartu zuten faktoreak

• 1. Militarrak: Europako jeneralik gazteena (44 urte)

  • Militar eta estratega onaren fama
  • Gerran garaipen asko

• 2. Nazioarteko faktoreak: Hitler eta Mussolinirekin harreman ona

  • Kanpoko laguntzak lortu zituen
  • Errepublikarrek ez zuten laguntzarik lortu

• 3. Barne faktoreak

  • Beste militarrek ez zioten aurre egin
  • Militar garrantzitsuak hil ziren: Mola, Sanjurjo. La Baraka (testu batek Franco zorteduna zela dio).

• 4. Erlijiosoak

  • Elizak babesa
  • Eliza-estatua elkartuta
  • Jainkoak aukeratu zuen Espainia gidatzeko

Frankismoaren lehen erabakiak

Ez Errepublika, ez Erregetza

• 1. Errepublikako legeak desegin

  • Autonomiak abolitu ziren
  • Greba eskubidea kendu zen
  • Adierazpen askatasunik ez
  • Desjabetutako lurrak itzuli ziren
  • Konstituzioa kendu zen
  • Eta abar...

• 2. Estatu totalitarioa

  • Parlamentarismoa deuseztatu zen
  • Alderdi eta sindikatuak debekatu ziren
  • Alderdi politiko bakarra: Falange Española Tradicionalista y de las JONS
  • Buruzagitza osoa berak zuen

Frankismoaren oinarriak

Ez zuen ideologia propiorik:

• 1. Faxismoa

  • Errepublika ez, Erregetza ez
  • Italia eta Alemaniari kopiatu zitzaion
  • Bere izena: Caudillo
  • Inperioa osatzeko nahia (Errege-Erregina Katolikoen eredua)
  • Alderdi bakarra: Falange Española Tradicionalista y de las JONS (1939-1975)

• 2. Antikomunismoa

  • Errepublikarren aurka altxatzeko erabilitako aitzakia
  • Italia eta Alemaniak komunismoaren aurkako ituna sinatu zuten
  • 1939an Espainia ere itunean sartu eta Nazioen Elkartea utzi zuen (beste batzuek ere bai)

• 3. Katolizismoa

  • Batzuek "nazionalkatolizismoa" deitu zioten
  • Hasieratik elkarri lotuta
  • Gerra Zibila = Gurutzada Santua

Oinarri soziala (Francoren defendatzaileak)

• Armada
• Eliza
• Lurjabe handiak
• Erdi mailako nekazariak

Francoren neurriak oinarri soziala indartzeko:

• Elizako goi karguak izendatu zituen
• Palio azpian ibili zen
• Elizak hezkuntza kontrolatu zuen
• Apaizek soldatak berreskuratu zituzten
• Apaizaren oniritzia behar zen: maisu, alkate, etab. izateko
• Moral katoliko gogorra

Oinarri politikoa

• Diktadura ezarri zuen eta gobernu frankista osatu zuten: falangistek, militarrek, monarkikoek eta katolikoek.
• Hainbat lege egin zituen, konstituzio antzeko zerbait izateko (7 Oinarrizko Legeak):
  • 1938ko Lanaren Forua, helburu ekonomiko eta sozialekin.
    • Sindikaturik ez, bakarrik ofiziala.
  • 1942ko Gorteetako Legea, legegintzarako legea, funtzio mugatuekin.
    • Kide guztiak izendatuak ziren, prokuradoreak.
    • 1968tik aurrera, 1/3 familiak aukeratzen zituen.
  • 1945eko Espainiarren Forua. Eskubide eta betebeharrak.
  • 1945eko Erreferendumaren Legea. Espainiarrak kontsultatuak izan zitezkeen.
  • 1947ko Estatuburutzaren Ondorengotzaren Legea.
    • Erresuma izendatu zen, baina erregerik ez.
    • Biziarteko boterea.
    • Ondorengoa berak erabaki zuen (erreferendumean: %93k bai, putxerazoa).
  • 1958ko Mugimendu Nazionalaren Oinarrizko Legea.
    • Falangea alderdi bakarra zen.
    • Kargu publiko guztiek Mugimenduaren oinarriak onartu behar zituzten.
  • 1967ko Estatuko Lege Organikoa, konstituzio antzekoa.
    • Estatu burua eta gobernuko presidentea bereizi ziren, 1973ra arte ez zen gauzatu.
• Ez zegoen alderdi politikorik... Demokrazia Organikoa zegoela defendatu zuen: familia, udalerria eta lanean oinarrituta.